امتیازات طبیعی و اکتسابی سیدجمال الدین اسدآبادی

سیدجمال از یک سلسله مزایای طبیعی و اکتسابی برخوردار بوده که در مجموع نظیری برایش نمی توان یافت. از نظر طبیعی اولا از هوش و استعداد خارق العاده ای برخوردار بوده که به ندرت در میان افراد بشر نظیری برایش می توان یافت. این چیزی است که همه کسانی که او را از نزدیک دیده اند بدان معترفند.
ثانیا نفوذ کلام و قدرت القاء و تلقین فوق العاده ای داشته است. گوئی از نوعی هیپنوتیزم و سحر کلام برخوردار بوده است. در خطابه هایش که در مصر ایراد کرده گاه ولوله ایجاد می کرده مردم را بر حال و وضع خود سخت می گریانده و به هیجان می آورده است.
از نظر اکتسابی اولین امتیازش این است که فرهنگش فرهنگ اسلامی است. تحصیلات اولیه سید در قزوین و تهران و نجف بوده. مخصوصا در نجف از محضر دو شخصیت بزرگ بهره مند شده، یکی مجتهد بزرگ خاتم الفقهاء حاج شیخ مرتضی انصاری اعلی الله مقامه و دیگر حکیم متأله فیلسوف عالیقدر و عارف بزرگ آخوند ملاحسینقلی همدانی درجزینی شوندی.
ظاهرا سید علوم عقلی را از این مرد بزرگ که خود از شاگردان برجسته مرحوم حاج ملاهادی سبزواری بوده فرا گرفته است، و به علاوه در محضر این مرد بزرگ که ضمنا همشهری سید نیز بوده با مسائل معنوی و عوالم عرفانی آشنا شده است. دوستی و رفاقتش با دو بزرگ دیگر در نجف، یکی مرحوم آقا سیداحمد تهرانی کربلائی، عارف و حکیم بزرگ عصر خودش، و دیگر مرحوم سیدسعید حبوبی شاعر و ادیب و عارف و مجاهد بزرگ عراقی که در انقلاب عراق نقش برجسته ای داشته است در محضر مرحوم آخوند همدانی صورت گرفته است.
کسانی که شرح حال سید را نوشته اند به علت آنکه با مکتب اخلاقی و تربیتی و سلوکی و فلسفی مرحوم آخوند همدانی آشنائی نداشته اند و همچنین شخصیت مرحوم آقا سیداحمد تهرانی کربلائی و مرحوم سیدسعید حبوبی را نمی شناخته اند به گزارش ساده ای قناعت کرده، درنگ نکرده و از آن به سرعت گذشته اند، توجه نداشته اند که شاگردی سید در محضر مرحوم آخوند همدانی و معاشرتش با آن دو بزرگ دیگر چه آثار عمیقی در روحیه سید تا آخر عمر داشته است.
آشنائی سید با فرهنگ اسلامی و تأثیر شدید و عمیق او از این فرهنگ سبب شد پس از آشنائی با فرهنگ جدید اروپائی که ظاهرا در هند این آشنائی پیدا شده، خودباخته نشود و جذب آن فرهنگ نگردد.

منـابـع

کلیــد واژه هــا