جستجو

وضعیت ایرانیان در زمان امویان

چنان که می دانیم از سال 41 هجری تا 132 یعنی نزدیک یک قرن امویان بر جهان اسلام حکومت راندند. امویان، اصلی را که اسلام میرانده بود، یعنی امتیازات قومی و نژادی، کم و بیش زنده کردند، میان عرب و غیر عرب بالخصوص ایرانی تبعیض قائل می شدند، سیاستشان سیاست نژادی بود. امویان حساسیت خاصی علیه ایرانیان داشتند که با سایر نژادهای غیر عرب مثلا قبطی ها، نداشتند. علت اصلی این حساسیت تمایل نسبی ایرانیان نسبت به علویان خصوصا شخص امام علی (ع) بود، نقطه حساس سیاست اموی جنبه ضد علوی آن است و نظر به اینکه سیاست علوی بر اجرای جنبه های ضد نژادی و ضد طبقاتی اسلام بود و طبعا اجراء این اصل بر عرب خصوصا قریش که خود را نژاد برتر می دانست دشوار بود، امویان از نخوت عربی و قرشی به سود حکومت خویش بر ضد علویان استفاده می کردند.
لهذا امویان با هر عنصر طرفدار علویان اعم از عرب یا ایرانی یا آفریقایی یا هندی مبارزه می کردند، مظالمی که آل علی و پیروان عربشان از امویان دیدند از مظالمی که بر ایرانیان در آن دوره وارد شد بسی بیشتر و جانگداز تر بوده است.
از سال 132 که عباسیان روی کار آمدند دفتر سیاست ورق خورد. سیاست عباسیان تا زمان معتصم که عنصر ترک روی کار آمد بر مبنای حمایت از ایرانیان و تقویت ایرانیان علیه اعراب بود. صد ساله اول عباسی برای ایرانیان عصر طلایی بوده است. برخی وزرای ایرانی مانند برامکه که از اولاد بودائیان بلخ بودند و فضل بن سهل ذوالریاستین سرخسی، بعد از خلیفه بزرگترین قدرت به شمار می رفتند.
ایرانیان در قرن اول حکومت عباسی هر چند در رفاه بودند، ولی از نظر سیاسی جزء قلمرو خلافت اسلامی بودند و حکومت مستقلی نداشتند. اما پس از صد سال یعنی از زمان حکومت طاهریان بر خراسان و بالخصوص از زمان صفاریان حکومت مستقل تشکیل دادند.
و البته این حکومت های مستقل در عین حال تا پایان خلافت عباسی تحت نفوذ معنوی خلفای عباسی بودند، مردم ایران برای مقام خلافت به اعتبار نام جانشینی پیامبر اکرم (ص) نوعی قداست قائل بودند و حکومت هیچ حاکمی را در ایران مادامی که منشوری از خلیفه نمی آورد شرعی و قانونی نمی دانستند، تا آنکه در قرن هفتم دستگاه خلافت عباسی برچیده شد و این جریان خاتمه یافت. پس از برچیده شدن خلافت عباسی، خلفای عثمانی در غیر ایران تا حدی نفوذ معنوی داشتند، ولی در ایران به علت تشیع این مردم و غیر شرعی دانستن خلافت، به هیچ وجه نفوذی نداشتند.

منابع

  • مرتضی مطهری- خدمات متقابل اسلام و ایران- صفحه 583-584

کلید واژه ها

اسلام تاریخ سیاست ایرانیان بنی امیه جامعه شناسی دین

مطالب مرتبط

راههای نفوذ اندیشه های بیگانه در نهضت نسبت ایرانیان با تشیع عکس العمل ایرانیان در مقابل جریان های مخالف و تبعیض نژادی نقش ایرانیان در بسط فرهنگ اسلامی در اندونزی نقد دیدگاه سرجان ملکم در خصوص دو قرن سکوت روح هنر اسلامى در مقایسه با هنر مسیحی اصول اخلاقی نفى شده در حوزه روابط اجتماعی

اطلاعات بیشتر

زرتشتیان در زمان خلفای راشدین، معاویه و عباسیان

ابزار ها