تعلیقات الشفا

این کتاب یکی از آثار و تألیفات صدرالدین شیرازی (ملاصدرا) است. این کتاب حاشیه ای فلسفی به زبان عربی است حاوی شرحی بر قسمت الهیات شفا اثر شیخ الرئیس ابوعلی سینا، به معنی اعم (امور عامه) با عنوان های «قال- قال» به علاوه شرحی بر طبیعیات شفا می باشد. ملاصدرا مبانی مورد قبول شیخ الرئیس را توضیح می دهد و الفاظ مشکل آن را شرح می نماید، گاهی هم از آن انتقاد و عقاید مخصوص خود را ذکر می کند. ملاصدرا در تعلیقات از روش معمول و مرسوم خود در سایر آثارش که به حکمت ذوقی و سلوک عرفانی توجه خاص دارد عدول کرده و صرفا به پیروی از متن به حکمت بحثی اکتفا کرده است. ملاصدرا در تعلیقات بیشتر به تقریر و تبیین نظر ابن سینا و دفاع از او پرداخته است.

زندگینامه صدرالدین شیرازی (ملاصدرا):
محمد بن ابراهیم شیرازی ملقب به صدرالدین و مشهور به ملاصدرا یا صدرالمتالهین در حدود سال 979 یا 980 هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدرش ابراهیم بن یحیی قوامی یکی از وزرای دولت صفویه و مردی با نفوذ و ثروتمند بود که با نهایت کوشش به تربیت و تعلیم یگانه پسر خود کمر همت بست. زندگانی ملاصدرا را می توان به سه دوره تقسیم نمود: 1- دوره طلبگی و تلمذ و بحث و مطالعه کتب قدما و آرای حکما در شیراز و اصفهان. در این دوره وی به تتبع و تفحص آرای فلاسفه و کلام و فلاسفه مشائی و اشراقی اشتغال داشت. 2- مرحله تهذیب نفس و ریاضت و مکاشفه در روستای کهک (در نزدیکی قم) که نهایتا به کشف حقایق ربانی و علوم الهی منجر گردید. 3- مرحله تألیف و تدریس در شیراز در مدرسه ای که الله وردی خان، والی فارس بنا نهاده بود. طی این دوره ملاصدرا تقریبا تمام آثار خود را تألیف کرد. ملاصدرا حکمت الهی و فلسفه اسلامی را وارد مرحله جدید کرد، وی در آنچه علم اعلی یا علم کلی یا فلسفه اولی با حکمت الهی خوانده می شود و تنها همین بخش است که به حقیقت، فلسفه است و فلسفه حقیقی خوانده می شود، مقام فلاسفه پیش را تحت شعاع قرار داد، اصول و مبانی اولیه این فن را تغییر داد و آن را بر اصولی خلل ناپذیر استوار کرد. آخوند تا پایان عمر در شیراز به تألیف و تدریس پرداخت و در این ایام هفت بار پای پیاده به مکه سفر کرد که در بازگشت از هفتمین سفر، در بصره در سال 1050 هجری قمری درگذشت.
اساتید: شیخ بهاءالدین عاملی مشهور به شیخ بهایی، میرداماد، میرابوالقاسم فندرسکی عارف و زاهد و ریاضی دان بی همتای آن عصر و...
شاگردان: ملاصدرا شاگردان بسیاری را تربیت کرد اما از مشهورترین آنها: ملامحسن فیض کاشانی و مولا عبدالرزاق لاهیجی بودند که هر دو علاوه بر داشتن سمت شاگردی، داماد وی نیز بودند.
آثار: الحکمة المتعالیه (اسفار اربعه)، شرح الهدایة، المبدا و المعاد، حدوث العالم، المشاعر، شرح شفا، الشواهد الربوبیه، اجوبة المسائل، تفاسیر بعضی از سوره های قرآن کریم و...

ساختاربندی کتاب:
- مقدمه شامل:
1- ابن سینا، شیخ الرئیس، ابوعلی حسین بن عبدالله
2- کتاب شفا و حواشی و تعلیقات و شروح آن
3- تعلیقات ملاصدرا بر الهیات شفا
4- معرفی نسخ مورد استناد
5- روش تصحیح
- تعلیقات علی الهیات الشفاء شامل 6 مقاله به شرح زیر:
1. المقاله الاولی (شامل 8 فصل) فی ابتداء طلب موضوع الفلسفة الاولی لتتبین انیته فی العلوم
2. المقاله الثانی: فی الجوهر (شامل 4 فصل)
3. المقاله الثالثه: فی المقولات التسع العرضیة (شامل 10 فصل)
4. المقاله الرابعة: فی بعض الاحوال الموجود (شامل 3 فصل)
5. المقاله الخمسة: فی تحقیق وجود الکلیات و احوال الماهیات (شامل 9 فصل)
6. المقاله السادسة: فی معرفة العلل و احوالها (شامل 5 فصل)
در انتهای کتاب فهرست آیات قرآنی، نام اشخاص، نام گروه ها، نام کتاب ها، اصطلاحات و تعبیرات، منابع و مآخذ و فهرست تفصیلی کتاب آورده شده است. این کتاب در سال 1382 توسط بنیاد حکمت اسلامی صدرا در تهران در دو جلد منتشر شده است.

Sources

Keywords