الحکمة العرشیه

این کتاب یکی از آثار و تألیفات صدرالدین شیرازی (ملاصدرا) است. این رساله از متون موجز حکمت متعالیه در باب اثبات مبدأ و معاد است که تفصیل آن به کتاب اسفار احاله شده است. مؤلف به روشی فلسفی و با استفاده از آیات و احادیث این رساله عربی را تألیف نموده است با دو مشرق:
المشرق الاول: فی العلم بالله و صفاته و اسمائه و آیاته (دارای قواعد)
المشرق الثانی: فی المعاد یا علم المعاد (دارای اشراقات)

زندگینامه صدرالدین شیرازی (ملاصدرا):
محمد بن ابراهیم شیرازی ملقب به صدرالدین و مشهور به ملاصدرا یا صدرالمتالهین در حدود سال 979 یا 980 هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدرش ابراهیم بن یحیی قوامی یکی از وزرای دولت صفویه و مردی با نفوذ و ثروتمند بود که با نهایت کوشش به تربیت و تعلیم یگانه پسر خود کمر همت بست. زندگانی ملاصدرا را می توان به سه دوره تقسیم نمود: 1- دوره طلبگی و تلمذ و بحث و مطالعه کتب قدما و آرای حکما در شیراز و اصفهان. در این دوره وی به تتبع و تفحص آرای فلاسفه و کلام و فلاسفه مشائی و اشراقی اشتغال داشت. 2- مرحله تهذیب نفس و ریاضت و مکاشفه در روستای کهک (در نزدیکی قم) که نهایتا به کشف حقایق ربانی و علوم الهی منجر گردید. 3- مرحله تألیف و تدریس در شیراز در مدرسه ای که الله وردی خان، والی فارس بنا نهاده بود. طی این دوره ملاصدرا تقریبا تمام آثار خود را تألیف کرد. ملاصدرا حکمت الهی و فلسفه اسلامی را وارد مرحله جدید کرد، وی در آنچه علم اعلی یا علم کلی یا فلسفه اولی با حکمت الهی خوانده می شود و تنها همین بخش است که به حقیقت، فلسفه است و فلسفه حقیقی خوانده می شود، مقام فلاسفه پیش را تحت شعاع قرار داد، اصول و مبانی اولیه این فن را تغییر داد و آن را بر اصولی خلل ناپذیر استوار کرد. آخوند تا پایان عمر در شیراز به تألیف و تدریس پرداخت و در این ایام هفت بار پای پیاده به مکه سفر کرد که در بازگشت از هفتمین سفر، در بصره در سال 1050 هجری قمری درگذشت.
اساتید: شیخ بهاءالدین عاملی مشهور به شیخ بهایی، میرداماد، میرابوالقاسم فندرسکی عارف و زاهد و ریاضی دان بی همتای آن عصر و...
شاگردان: ملاصدرا شاگردان بسیاری را تربیت کرد اما از مشهورترین آنها: ملامحسن فیض کاشانی و مولا عبدالرزاق لاهیجی بودند که هر دو علاوه بر داشتن سمت شاگردی، داماد وی نیز بودند.
آثار: الحکمة المتعالیه (اسفار اربعه)، شرح الهدایة، المبدا و المعاد، حدوث العالم، المشاعر، شرح شفا، الشواهد الربوبیه، اجوبة المسائل، تفاسیر بعضی از سوره های قرآن کریم و...

ساختاربندی کتاب:
* المشرق الاول: فی العلم بالله و صفاته و اسمائه شامل قاعده عرشیه و قاعده مشرقیه و...
* المشرق الثانی: فی علم المعاد
- الاشراق الاول فی معرفة النفس
- الاشراق الثانی فی حقیقة المعاد (شامل 7 اصل در حقیقت معاد و چگونگی حشر اجساد)
- الاشراق الثالث فی اموال تعرض فی الآخرة شامل قاعدة فی ان الموت حق، قاعدة فی الحشر، قاعدة فی النفختین و... (درباره حالاتی که در جهان جاوید پیش می آید)
- اشکال و جواب
- ختم و وصیة
این کتاب در سال 1420 هـ.ق توسط موسسه التاریخ العربی در بیروت چاپ و منتشر گردیده است و تصحیح و تعلیق بر عهده محمد خلیل اللون فولادکار بوده است همچنین این کتاب توسط غلامحسین آهنی ترجمه و توسط انتشارات مهدوی در اصفهان به چاپ رسیده است.
- شارحانی که شرحی بر این کتاب نوشته اند: شیخ احمد احسائی، آخوند ملاعلی بن جمشید نوری، ملا محمد اسماعیل بن اصفهانی و...

Sources

Keywords