هدایت و راه یابی اشیاء

از جمله آثار و علائمی که در خلقت موجودات مشاهده می شود و دلیل بر دخالت نوعی قصد و تدبیر و حکمت و علم است راه یابی اشیاء است. هر موجودی علاوه بر اورگانیزم و سازمان منظم داخلی از یک نیروی مرموز برخوردار است که به موجب آن نیرو راه خود را به سوی آینده می شناسد و به عبارت دیگر اشیاء و موجودات در عین اینکه به حسب ساختمان مادی و جسمانی کور و نابینا می باشند، یک نوع بینش مرموزی آنها را رهبری می کند این بینش مرموز را در ماوراء ساختمان جسمانی اشیاء باید جستجو کرد

اقسام راه یابی اشیاء
راه یابی اشیاء بر دو نوع است:
1- یک نوع راه یابی لازمه جبری سازمان داخلی است یعنی ممکن است سازمان و تشکیلات داخلی یک دستگاه آن چنان منظم باشد که به طور خودکار راهی را که باید برود و کاری را که باید بکند انجام بدهد. یک دستگاه ساعت آنچنان دقیق ساخته می شود که کار خود را بدون یک ذره تخلف انجام می دهد. یک سفینه فضائی آنچنان دقیق و منظم ساخته می شود که سیر خود را بدون انحراف طی می کند و کارهایی را که باید انجام دهد از قبیل عکس برداری و مخابره دقیقا انجام می دهد. این مقدار از راه یابی و کار منظم از مجموع خواص فیزیکی و شیمیائی اشیاء استفاده و استنتاج می شود و لازمه سازمان یافتن مواد و اشیاء و حرکات و آثار آنهاست.
2- نوع دیگر از راه یابی که در اشیاء مشاهده می شود آن چیزی است که گذشته و علیت فاعلی یعنی نظم مادی برای چنین راه یابی کافی نیست. این نوع از راه یابی حکایت می کند از رابطه مرموزی میان شیء و آینده اش یعنی از یک نوع علاقه و توجه به غایت و هدف حکایت می کند. راه اثبات این نوع هدایت و راه یابی ابداع و ابتکار است. هر جا که نوعی ابتکار دیده می شود دلیل بر وجود هدایت نوع دوم است. لازمه جبری ساختمان منظم مادی اشیاء کار منظم پیش بینی شده است ولی ابداع و ابتکار نمی تواند محصول سازمان مادی و حرکات پیش بینی شده است. ابداع و ابتکار نشانه وابستگی به آینده و عدم وابستگی کامل به گذشته است
در کار سلول های حیاتی چند نوع کار ابتکاری دیده می شود که ساختمان ماشینی آنها برای توجیه آن نوع کارها کافی نیست یا باید معتقد شویم آن سلولها دارای آن قدر عقل و علم و شعور و ادراکند که خود انسان به هیچ وجه به پایه آنها نرسیده و نخواهد رسید یعنی باید معتقد شویم آنها فکر می کنند و می فهمند و متأثر می شوند و یا باید معتقد شویم که یک نیروی مرموز مستقیما آنها را در کارشان به شکل دیگر غیر از طریق عقل و ادراک رهبری کرده است. در اینکه یک سلول نباتی یا حیوانی مانند انسان دستگاه عقل و اندیشه و تعلیم و تعلم ندارد و از نظامی نظیر نظام انسانی پیروی نمی کند تردیدی نیست پس باقی می ماند دو راه. یکی این که ساختمان ماشینی اشیاء برای هدایت آنها کافی باشد و دیگر اینکه نیروی مرموز هدایت آنها را رهبری کند.