تأثیر نفوس مجرد و روحانی در عالم امکان در ادعیه و روایات

شیخ طوسی رضوان الله علیه در "مصباح المتهجد" گوید: «جماعتی به من خبر دادند از ابن عیاش که او گفت: «حدیث کرد مرا خیر بن عبدالله که از آن جمله دستوراتی که به دست شیخ کبیر أبی جعفر محمد بن عثمان بن سعید رضی الله عنه از ناحیه مقدسه خارج شده و به صورت توقیع، امر به خواندن آن در هر روز از روزهای ماه رجب شده است این دعاست:
«بار پروردگارا! من تو را پرسش می کنم به تمام مفاد و معانی آنچه را که والیان امر تو به سبب آنها از تو پرسش نموده و تو را بدان ها خوانده اند، آن والیان امری که بر سر تو مأمون بوده و به امر تو مستبشر و خوشحال بوده اند و توصیف کنندگان قدرت تو و اعلان کنندگان مقام عظمت تو بوده اند.
من از تو درخواست می نمایم به مقام مشیت و اراده خودت که در آنها به سخن و گفتار در آمد، پس بدین جهت آنها را معدن های کلمات خود قرار دادی و ستون ها و پایه های توحید خود مقرر داشتی و اصول آیات و نشانه های احدیت خود جعل فرمودی!
و آن ها را مقامات تعطیل ناپذیر خود در هر مکان معین کردی که هر کس که تو را شناخت بدان مقامات شناخت، هیچ فرقی بین تو و آن ها نیست مگر اینکه آنها بندگان تو هستند و آفریده شدگان تو، باز شدن و بسته شدن آنها به دست توست، بدو آنها از تو و بازگشت آنها بسوی توست. آنان دست اندر کاران و گواهان و تقدیر کنندگان و مدافعان و نگهبانان و بازرسان دین تواند، پس بواسطه ایشان پر کرده ای آسمان و زمینت را تا آشکار و ظاهر شد که هیچ معبود حقی جز تو نیست.»
و سپس بعد از فقراتی میگوید:
باسمک الاعظم الاعظم الاجل الاکرم الذی وضعته علی النهار فأضآء و علی اللیل فأظلم.
«می خوانم تو را به آن اسمت که از همه اسم هایت بزرگ تر و جلیل تر و مکرم تر است، آن اسمی که چون بر روز نهادی روشن کرد عالم را و چون بر شب قرار دادی تاریک ساخت جهان را.»
باری، این دعای شریف را که حاوی مطالبی ارزنده و اصول عرفانی است و دلالت بر تأثیر نفوس قدسیه مجرده بر عالم امکان دارد، بزرگان از علما چون سید ابن طاووس و کفعمی و غیره در کتب خود آورده اند.»»
عظمت تأثیر نفوس ائمه بر عالم امکان
محمد بن یعقوب کلینی (ره) روایت کرده است از حسین بن ثویر که گفت: من و یونس بن ظبیان و مفضل بن عمر و ابو سلمه سراج نزد حضرت صادق علیه السلام نشسته بودیم و در میان ما یونس که سنش از همه بیشتر بود تکلم می کرد، تا می رسد به اینجا که یونس عرض می کند: من می خواهم زیارت کنم حضرت ابا عبدالله الحسین را، چه قسم زیارت کنم و چه بگویم؟
حضرت دستور غسل در شاطی الفرات و پوشیدن لباس طاهر و پا برهنه رفتن و ذکر تکبیر و تسبیح و تهلیل و تحمید و تعظیم خدا و صلوات را می دهند و سپس زیارتی را برای یونس بیان می کنند، که از جمله فقراتش اینست:
«و به سبب شما زمین درختان خود را می رویاند و به سبب شما درختان، میوه های خود را بیرون می آورند و به سبب شما آسمان بارانش و رزقش را فرو می ریزد و به سبب شما خداوند غصه و اندوه را از بین می برد و به سبب شما خداوند باران رحمت را فرو می فرستد و به سبب شما زمینی که بدن های شما را حمل می کند ثابت و مستقر می ماند و به سبب شما کوه ها در منزل ها و توقفگاه های خود استقرار داشته و از حرکت و تزلزل باز می ایستند.
اراده حضرت پروردگار در اندازه ها و تقدیرات امور خود بسوی شما فرود می آید و سپس از خانه های شما صادر می گردد و خارج می شود و نیز احکام تفصیلی بندگانش از خانه شما خارج می شود.»
در این فقرات روشن است که: مراد تأثیر نفوس قدسیه امامان دین سلام الله علیهم أجمعین در کائنات است؛ یعنی واسطه فیض رحمت الهیه بوده و نفوس آنان آئینه و دریچه ای برای گرفتن رحمت از مقام عز الهی و پخش کردن آن در عالم امکان میباشد.
و بعضی از فقرات قبل از این فقرات نیز صراحت در تأثیر شهادت و ریخته شدن خون مقدس آن حضرت در امور تکوینیه دارد؛ مثل این فقرات که در آن می فرماید:
«شهادت می دهم که خون مقدس تو در بهشت برین جاودانه آرام گرفت و سایبان های عرش پروردگار برای آن به لرزه در آمد و جمیع مخلوقات خدا بر آن خون، گریستند و نیز تمام آسمان های هفت گانه و زمین های هفت گانه و آنچه در آنهاست و آنچه فیما بین آنها است، و هر کس که در بهشت و یا در دوزخ از جای خود حرکت کند و موجود زنده و متحرکی باشد از مخلوقات پروردگار ما و از آنچه قابل دیده شدن باشد و یا قابل دیده شدن نباشد؛ همه و همه برای آن خون مطهر گریستند.»
با این صراحتی که در این فقرات، در عمومیت تأثیر خون آن حضرت در جمیع مخلوقات دارد، چگونه میتوان آن را حمل بر معنای مجازی نمود.