سعیدبن مسیب مخزومی

سعید بن مسیب بن حزن بن وهب مخزومی قریشی، از تابعین فقیه و راویان حدیث بود. مادرش ام سعید دختر حکیم بن امیه سلمی، فرزندانش محمد، الیاس، سعید، ام عمرو، ام عثمان و فاخته است. وی چهار سال بعد از خلافت عمر بدنیا آمد. او از فقها و علمای بزرگ زمان معاویه و از پیشگامان علم قرائت در مدینه بود که حدیث و فقه و تقوا و پرهیزگاری و عبادت را در خود جمع کرده بود. برای دستیابی به احادیث پیغمبر تلاش زیادی می کرد و حتی گاهی برای شنیدن یک حدیث، به جائی سفر می کرد. از ابن عباس روایت می کرد، از امیرالمؤمنین علی (ع) هم، روایت نقل می کرد و با حضرت همنشین بود. در جنگ ها از ایشان جدا نمی شد، مخصوصا در جنگ صفین شرکت داشت و تحت تربیت حضرت بود.
سعید همچنین از یاران امام حسین (ع) هم بود. آن حضرت در مورد او فرمود: «به خاطر مقدم بودن در آثار و داشتن فهم و شعور، داناترین مردم است». او را یکی از فقهای هفتگانه و سرور قاریان مدینه می دانند، و روایت کرده اند که عمربن عبدالعزیز تا در مورد حکمی از او نمی پرسید، قضاوت نمی کرد. زمانی که هشام بن اسماعیل مخزومی، والی مدینه شد، سعید بن مسیب را به ظلم، به شصت تازیانه مضروب نمود. عبدالملک نامه ای به هشام نوشت و او را برای اینکار ملامت کرد.
سعید بن مسیب، نسبت به معاویه بدبین بود و می گفت: «او اولین کسی است که امر خلافت را به صورت پادشاهی باز گرداند». او همچنین سالهای حکومت یزید (لعنة الله علیه) را نیز بد یمن می دانست و می گفت: «سال اول حکومتش، حسین بن علی و اهل بیت پیغمبر را به شهادت رساند، سال دوم، حرم خدا مباح شد و حرمت مدینه پایمال گردید و در سال سوم، خونهایی در حرم خدا ریخته شد و کعبه سوزانده شد.»
ابن حجر عسقلانی مورخ، محدثان و راویان حدیث را در 12 طبقه تقسیم کرده و سعیدبن مسیب را در طبقه دوم جزء تابعان بزرگ قرار داده است. در کتاب مسند حمیدی آمده، «حدیث منزلت» را سعیدبن مسیب از "سعدبن ابی وقاص" روایت کرده که در باره منقبت اهل بیت می باشد. علامه شوشتری درباره سعیدبن مسیب می نویسد: «نامبرده شخص با جلالتی است و یکی از اولیاء الهی است و همانگونه که شیخ مفید در کتاب اختصاص نقل کرده است، وی یکی از افراد بسیار نزدیک به حضرت سجاد (ع) و از حواریون امام به حساب می آید. در مورد سال وفات او روایات متعددی است ولی اکثر آن را در سال 94 هجری قمری در 84 سالگی او می دانند.