کتاب شیعه در اسلام

کتاب شیعه در اسلام یکی از آثار مفید و بسیار ارزشمند مرحوم علامه سید محمدحسین طباطبایی است. این کتاب اساسا برای معرفی تشیع در مغرب زمین تألیف شده چرا که اغلب مطالعات و تحقیقات اندیشمندان مغرب زمین پیرامون شیعه عاری از تعصب و غرض ورزی نیست؛ چون مصادر تحقیقی آنان از اهل سنت و یا از فرقه اسماعیلیه می باشد. این کتاب یک تحقیق جدید با هدفی تازه است؛ منظور آن شناساندن شیعه و جوانب گوناگون آن به افرادی است که با عالم فکری اسلامی و شیعی آشنایی ندارند و مایلند از دیدگاهی کلی، نظری جامع به این بخش مهم از اسلام بیفکنند.

معرفی اجمالی نویسنده
سید محمدحسین طباطبایی تبریزی در سال 1321 هجری قمری (1281 شمسی) متولد شد. یکسال قبل از فوت پدرش به مدرسه رفت، اما پس از پایان کلاس هفتم مصلحت دیده می شود که در خانه درس بخواند، به این دلیل او و برادرشان تحت تعلیم ادیب لایقی به نام شیخ محمدعلی سرائی قرار می گیرند و ادبیات عرب می آموزند و زیر نظر میرزا علینقی خطاط به یادگیری فنون خوشنویسی می پردازند. مرحوم علامه در 1303 در سن 21 سالگی با صبیه مرحوم حاج میرزا مهدی آقا طباطبایی مهدوی که از خویشان پدر بود، ازدواج کرد. استاد علامه در 1304 که دروس حوزه تبریز را به پایان رساند، به همراه همسر و برادر و پسرشان که تازه به دنیا آمده بود، عازم نجف اشرف شدند. آشنایی با حاجی میرزا علی آقای قاضی رضوان الله علیه در مرحوم استاد علامه چنان تأثیری گذاشت که مدت 11 سال اقامت در نجف علاوه بر فقه و اصول و ریاضیات و فلسفه و رجال و تفسیر، در عرفان عملی در محضر این استاد عالیقدر حضور یافته و در سیر و سلوک و تزکیه نفس توشه های فراوانی بردند. مرحوم محمدحسین طباطبایی در اواخر زندگی در نجف روزگار را به سختی گذراندند؛ به طوری که در سال 1314 در اثر اختلال وضع معاش عازم ایران شدند و در روستای شادآباد تبریز سکنی گزیدند. ایشان به منظور کسب علم عازم قم شدند و برای همیشه با شهر تبریز وداع کردند. در سال 1325 وارد قم شدند و بدین ترتیب زندگی پربار علمی مرحوم علامه از همین جا آغاز شد و مدت 35 سال در این شهر زندگی کردند و بیشترین خدمت را به اسلام و حوزه های علمیه کردند. وی درس فلسفه را با سبک و روشی نوین آغاز کرد. زندگی این عالم ربانی که یکی از مفاخر بزرگ اسلام و محققی کم نظیر است، در ساعت 9 صبح روز 24 آبان 1360 در شهر قم به پایان رسید و دعوت حق را لبیک گفت. آثاری که علامه طباطبایی در تبریز تهیه کردند: 1. رساله در اسماء و صفات 2. رساله در افعال 3. رساله در وسایط میان خدا و انسان 4. رساله قبل الدنیا 5. رساله من الدنیا 6. رساله بعد الدنیا 7. رساله در ولایت 8. رساله در نبوت 9. کتاب سلسله انساب طباطباییان آذربایجان.
مختصری از خدمات استاد در شهر قم: 1- پی ریزی شیوه نوین از تفسیر که کاملا بدیع و ابتکاری است. 2- اشاعه تفکر فلسفی و تعقلی 3- کوشش در تفهیم مسائل فلسفی و ملموس ساختن بسیاری از مسائل پیچیده 4- کوشش و نشر آثار اهل بیت 5- جمع میان مفاهیم قرآنی با آنچه که در اخبار خاندان رسالت وارد شده است. 6- اشاعه فکر شیعی در خارج از جهان اسلام 7- تربیت و پرورش شخصیت های علمی و فکری 8- تألیفات گرانبها اعم از چاپ شده و چاپ نشده 9- و...

ویژگی های کتاب
یکی از ویژگی های این کتاب این است که مرحوم علامه بدون کوچکترین اهانت به اهل سنت و جماعت و در عین حال دفاع از اصالت شیعه و بیان علت پیدایش آن، هدف خود را دنبال کرده و کوشیده است تا نشان دهد که تشیع جنبه ای کاملا اصیل از اسلام است بدون اینکه کوچکترین مقصودی در ایجاد تفرقه یا شکاف بین تشیع و تسنن در نظر باشد، برعکس با دفاع از اصالت شیعه گفتگوی بین دو بخش اصلی اسلام را آسانتر ساخته است، از آنجا که تقرب واقعی، فقط با حفظ اصالت طرفین امکان پذیر می باشد. یکی دیگر از ویژگی های این کتاب این است که علامه با لسانی ساده تقریبا تمام جوانب شیعه را از تاریخ گرفته تا حکمت و عرفان توضیح داده و در صفحاتی معدود بسیاری از مهمترین حقایق معارف اسلامی و شیعی را بیان کرده است.


نظرات دیگران
خوانندگان علاقه مند به مطالعه این کتاب می توانند با مطالعه این کتاب به رؤوس فکر شیعی احاطه یافته و کلیدهایی جهت باز کردن راه های تحقیق و تفحص بعدی به دست آورد. در واقع این اثر نفیس راهنمایی است که با کمک آن فردی که تاکنون با جهان معنوی شیعه نامأنوس بوده است، می تواند در این عالم وسیع قدم نهد و با اتکای به این راهنمای موثق یقین داشته باشد که گمراه نخواهد گردید و به مقصد نهایی خواهد رسید.

ساختار و تقسیم بندی کتاب
این کتاب توسط ناشرین، مکررا طبع شده و مورد استفاده علاقه مندان داخل و خارج از کشور قرار گرفته است و همچنین این کتاب توسط یکی از شاگردان علامه، به زبان انگلیسی ترجمه شده و در آمریکا در سطح دانشگاهی تدریس شده است. این کتاب دارای یک مقدمه و سه بخش و یک خاتمه است که به شرح زیر می باشند:
بخش اول: کیفیت پیدایش و نشو و نمای شیعه، از آغاز پیدایش تا قرن چهاردهم هجری مورد بررسی قرار گرفته است، سپس انشعابات شیعه بیان گردیده و در پایان این بخش خلاصه ای از تاریخچه ی شیعه دوازده امامی آورده شده است.
بخش دوم: تفکر مذهبی شیعه، شامل سه طریق است: طریق اول: ظواهر دینی، اقسام ظواهر دینی، طریق دوم: بحث عقلی و طریق سوم: کشف.
بخش سوم: اعتقادات اسلامی از نظر شیعه دوازده امامی شامل: 1- خداشناسی 2- پیغمبر شناسی 3- معادشناسی 4- امام شناسی.
خاتمه شامل جمله خدا را بشناسید، به عنوان چکیده یپام معنوی شیعه بیان شده است و این همان جمله ای است که پیامبر اکرم (ص) برای نخستین بار دعوت جهانی خود را با آن آغاز نمودند.


منابع :

  1. سید محمدحسین طباطبایی- شیعه در اسلام

  2. دایرة المعارف تشیع- ج 10 صفحه 224 به نقل از شیعه در اسلام

  3. ولی فاطمی- پیشوایان اسلام

  4. رضا مختاری- سیمای فرزانگان- ج 1 صفحه 580 – 530

  5. عبدالرحیم عقیقی بخشایشی- طبقات مفسران شیعه- ج 1 صفحه 195، ج 4 صفحه 454

  6. غلامحسین صدری افشار- فرهنگ فارسی اعلام- صفحه 471

https://tahoor.com/fa/Article/PrintView/29486