کتاب بدایع الدرر فی قاعدة نفی الضرر

کتاب حاضر رساله ای است تحقیقی، اجتهادی به زبان عربی در بحث «قاعده لاضرر» که در جمادی الاولی سال 1368 هجری قمری توسط رهبر کبیر انقلاب تألیف یافته است. قاعده لاضرر که از قواعد مهم فقهی است نشأة گرفته از حدیث مشهور و متواتر (لاضرر و لاضرار) است که در خصوص آن رساله های فراوانی نگاشته شده است که از جمله آنها «رساله فی قاعده لاضرر» از شیخ مرتضی انصاری می باشد.
امام خمینی در ابتدای این رساله احادیث مربوط به این قاعده را ذکر کرده و سپس به توضیح مطلب می پردازند؛ ایشان در این کتاب به تحلیل و نقد کلام شیخ انصاری در رساله وی پرداخته و در پایان نتیجه بحث را بیان می دارند.
این رساله به همراه تعدادی دیگر از رساله های اصولی امام در مجموعه ای تحت عنوان «الرسائل» در سال 1385 هجری قمری در قم نیز به چاپ رسیده است.

معرفی اجمالی نویسنده:
آیة الله حاج سید روح الله مصطفوی، مشهور به امام خمینی، فقیه، مرجع تقلید، نویسنده، مبارز و رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران که در 20 جمادی الثانی سال 1320 برابر با 1281 ش روز تولد حضرت زهرا (س)، در خمین (ایران) به دنیا آمد. در 4 ماهگی پدرش سید مصطفی را از دست داد، دوران کودکی به مکتبخانه در خمین رفته و بعد در سن طلبگی ادبیات فارسی ابتدایی و حساب و هیئت و بعد دروس مقدمات را خواند. در 15 سالگی به علت شیوع وبا، مادرش نیز از دنیا رفت. 19 ساله بود که به دلیل نبودن مدرسه در خمین، برای ادامه تحصیل به اراک رفته و در حوزه درس آیة الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، دروس منطق، مطول، لمعه و ادبیات عرب را خواند.
سال 1340 هـ ق برابر با 1301 ش، آیة الله حائری به اصرار علمای قم، به آنجا رفته و حوزه قم را تاسیس کردند و بسیاری از طلاب، از جمله سید روح الله نیز 4 ماه بعد به قم رفت. بعد از چهار سال دوره درسهای سطح، سال 1344 ق، به مدت یازده سال نزد حاج شیخ، درس فقه و اصول خوانده و همزمان دروس فلسفه و تمام منظومه ملاهادی سبزواری را در مدت 4 سال فرا گرفت و در ضمن، تدریس منظومه را شروع کرد و سال 1313 ش، به درجه اجتهاد نائل شد. روح عرفانی در ایشان از سال 1307 در سنین 26 یا 27 سالگی و مراحل سیر و سلوک او در خدمت مرحوم آیة الله محمدعلی شاه آبادی بودند. از اساتید دیگر ایشان، آیة الله رفیعی قزوینی بودند. حدود 20 سال، ایشان به تدریس و تألیف پرداخته و در عین حال با تلاش و جدیتی که داشت، مسائل سیاسی مملکت را دنبال و با شخصیت هایی چون مرحوم مدرس، ملاقات هایی نمود.
آغاز فعالیت سیاسی آقا روح الله را باید از شهریور 1320 ش، زمانی که شعله های جنگ جهانی دوم به ایران کشیده شد، حساب کرد و فعالیت سیاسی انقلابی وی، سال 1314 ش بعد از جنگ جهانی دوم و به قدرت رسیدن "کندی" بروز کرد و بعد قیام سال 42 و زد و خورد در مدرسه فیضیه قم و سخنرانی وی در آنجا بر علیه شاه وقت (محمدرضا پهلوی) و اسرائیل و نهایتا دستگیری او به بعد از چند ماه، به اصرار مردم و علما، آزاد شده و سپس در آبان سال 1343 ش به ترکیه تبعید شدند. در مهر ماه 1344 ش، از ترکیه به عراق فرستاده شد. هر چند سالها به ظاهر در عراق و در سکوت و آرامش به سر می برد ولی هیچگاه از مبارزه بر علیه طاغوت و رژیم ستمشاهی و اسرائیل و دشمنان اسلام، دست برنداشت تا اینکه سال 1357 ش، به دنبال مبارزات مردم ایران با محمدرضا شاه پهلوی و حکومت او و در نهایت سقوط شاه و دولتش، این بزرگمرد تاریخ، در دی ماه 1357 ش به ایران برگشت و به عنوان رهبر بزرگ انقلاب و مؤسس جمهوری اسلامی ایران، یازده سال، انقلاب را رهبری و 13 خرداد 1368 ش، در سن 87 سالگی دار فانی را وداع کرد.

ساختاربندی کتاب
از جمله مطالبی که در این کتاب آمده به شرح زیر می باشد:
ذکر الاحادیث المربوطه فی المقام
فصل فی حال ورود (لاضرر) فی ضمن القضایا و مستقلا
فصل فی حال کلمتی (فی الاسلام) و (علی مومن) فی الحدیث
فی الفرق بین الضرر و الضرار
فی محتملات کلام الشیخ (قدس سره)
فصل حول المذهب المختار فی معنی الروایه
المختار وآراء الاعلام
التنبیه: فی الاشکال علی القاعده
فی جواب بعض الاعاظم عن الاشکال
مناقشه الجواب المتقدم
التنبیه: فی حکومه القاعده علی ادله الاحکام الاولیه
التنبیه: فی تحمل الضرر و الاکراه علی الاضرار
التنبیه: فی مایکون التصرف فی ملکه موجبا لتضرر الغیر
فی تقریر تعارض الضررین و جوابه
تقریر آخر للتعارض و جوابه

منـابـع

کلیــد واژه هــا