کتاب مناسک حج (آیت الله سیستانی)

کتاب مناسک حج از آثار آیت الله سید علی سیستانی می باشد. این کتاب که یکی از آثار با ارزش ایشان است در رابطه با موضوع حج و مناسک حج و احکام و شرایط حج تالیف شده است. آیت الله سیستانی در ابتدای این کتاب توضیح داده اند که بر هر مکلفی طبق شرایطی حج واجب است و وجوبش از کتاب و سنت قطعی ثابت شده و حج یکی از ارکان دین و وجوبش از ضروریات است و ترک آن با اعتراف به ثبوتش از گناهان بزرگ است. ایشان از همان ابتدای کتاب به روشن کردن خواننده به اینکه در چه زمانی حج بر او واجب می شود و بعد ذکر کلی احکام و اعمالی که بایستی در حج انجام دهد پرداخته و به خوبی، آنها را توضیح داده اند و علاوه بر توضیح شرایط و احکام حج به ذکر واجبات و مستحباتی که در حج بایستی فرد مکلف انجام دهد نیز پرداخته اند. در این کتاب متن عربی دعاهایی نیز از جمله دعای عرفه امام حسین (ع) و دعای امام سجاد و غیره آورده شده است.
در ابتدای کتاب، به مهر آیت الله سیستانی جهت تایید مسائل مندرج در کتاب، این مطلب آورده شده است: عمل به این رساله شریفه مناسک حج مجری و مبری ذمه است انشاءالله تعالی.

معرفی اجمالی نویسنده:
سید علی سیستانی در روز 9 ربیع الاول سال 1349 هـ. ق در شهر مقدس مشهد متولد گردید. خاندان ایشان که از سادات حسینی می باشند در عهد صفوی در اصفهان می زیستند که از طرف سلطان حسین صفوی جد اعلی ایشان سید محمد را به منصب شیخ الاسلامی در سیستان منصوب نمود و ایشان به آنجا منتقل شده و با خانواده شان در آنجا سکنی گزیدند. در سال 1360 هـ. ق به امر پدر بزرگوارشان شروع به آموختن مقدمات علوم حوزوی نمود که از محضر اساتیدی چون: مرحوم ادیب نیشابوری و مرحوم سید احمد یزدی و شیخ هاشم قزوینی و مرحوم آیسی و مرحوم شیخ مجتبی قزوینی و علامه محقق میرزا مهدی اصفهانی و میرزا مهدی آشتیانی بهره فراوان برد. ایشان پس از فراگیری علوم ابتدائی، مقدمات و سطح، نزد برخی از اساتید و مدرسان به فراگیری علوم عقلیه و معارف الهیه پرداخت.
سپس در سال 1368 هـ. ق به شهر مقدس قم مهاجرت نموده و از محضر مرجع بزرگ آیت الله بروجردی در فقه و اصول بهره ی فراوان برد و از دانش و معرفت فقهی او به ویژه در علم رجال و حدیث استفاده ی بسیاری نمود. وی همچنین در دروس فقیه و عالم فاضل سید حجت کوه کمره ای و تعدادی از علمای معروف آن دوره شرکت جست. در سال 1371 هـ. ق معظم له از قم به نجف اشرف مهاجرت نمود که در محضر اساتید بزرگی همچون آیت الله خوئی و شیخ حسین حلی در فقه و اصول به مدت طولانی حاضر گردید و همچنین در این مدت هم در دروس بزرگانی همچون آیت الله حکیم و آیت الله شاهرودی حاضر گردید.
بـعضی از اساتید حوزه علمیه نجف اشرف نقل کردند، که عده ای از فضلا و علما از آیت الله خوئی، بـعـد از فوت آیت الله سید نصرالله مستنبط، خواستند که شرایطی را برای انتخاب جانشینی که دارای صلاحیت مرجعیت در حوزه علمیه نجف اشرف باشد، فراهم کند. وی آیـت الله سـیـستانی را، برای علمشان و پاکی مسلکشان و نیز خط مشی استوارشان انتخاب کردند. ابـتـدا، نماز را در محراب آیت الله خوئی برپا کردند، سپس شروع به بحث و نگاشتن تعلیقات بر رساله آیت الله خوئی و مسلک ایشان پرداختند. بـعـد از رحـلـت آیـت الله خـوئی، حـضـرت آیـت الله سیستانی یکی از تشییع کنندگان جنازه آن مرحوم بودند، و نماز میت را بر او گذاردند. پـس از آن، زمـام مرجعیت حوزه علمیه را به دست گرفتند، و شروع به فرستادن اجازات، تقسیم و پخش حقوق، و تدریس از روی منبر آیت الله خوئی در مسجد (خضرا) نمودند و به این صورت، آیت الله سیستانی شهرت زیادی در عراق، کشورهای خلیج فارس، هند، آفریقا و... مخصوصا در میان قشر جوانان پیدا کردند. حضرت آیت الله سیستانی یکی از علمای سرشناس و برجسته اند که مشهور به اعلمیت هـسـتـنـد، و جـمـع کثیری از اهل علم و اساتید حوزه علمیه قم و نجف اشرف بر اعلمیت ایشان گواهی می دهند.

ساختار بندی کتاب:
این کتاب شامل موضوعاتی به شرح زیر می باشد:
وجوب حج- شرایط حج- وصیت به حج- احکام نیابت- حج مستحبی- اقسام حج- حج تمتع- واجبات عمره تمتع- واجبات حج- شروط حج تمتع- حج افراد- حج قرآن- میقاتهای احرام- واجبات احرام- تروک احرام- محرمات حرم- حدود حرم مکه و مدینه- مصرف کفارات- طواف- سعی در بین صفا و مروه- احکام سعی- احرام حج- واجبات منی- طواف حج و نماز آن و سعی- طواف نساء- احکام مصدود- احکام محصور- مستحبات و مکروهات احرام- مستحبات طواف- مستحبات سعی- مستحبات احرام تا وقوف در عرفات- دعا امام حسین (ع) در روز عرفه- دعا امام سجاد (ع)- مستحبات وقوف در عرفات و مزدلفه- طواف وداع- زیارت رسول (ص)- زیارت صدیقه زهرا (س)- زیارت جامعه ائمه بقیع (ع).