جستجو

رابطه اتحاد اسلامی با سکوت امام علی علیه السلام

هر کسی می خواهد بداند آنچه علی (ع) درباره آن می اندیشید، آنچه علی نمی خواست، آسیب ببیند، آنچه علی آن اندازه برایش اهمیت قائل بود که چنان رنج جانکاه را تحمل کرد چه بود؟
حدسا باید گفت آن چیز وحدت صفوف مسلمین و راه نیافتن تفرقه در آن است، مسلمین قوت و قدرت خود را که تازه داشتند به جهانیان نشان می دادند مدیون وحدت صفوف و اتفاق کلمه خود بودند، موفقیت های محیرالعقول خود را در سالهای بعد نیز از برکت همین وحدت کلمه کسب کردند، علی القاعده علی به خاطر همین مصلحت، سکوت و مدارا کرد که طلحه و زبیر نقض بیعت کردند و فتنه داخلی ایجاد نمودند.
علی مکرر وضع خود را بعد از پیغمبر با اینها مقایسه می کند و می گوید من به خاطر پرهیز از تفرق کلمه مسلمین از حق مسلم خودم چشم می پوشیدم و اینان با اینکه به طوع و رغبت بیعت کردند بیعت خویش را نقض کردند، و پروای ایجاد اختلاف در میان مسلمین را نداشتند.
ابن ابی الحدید در شرح خطبه 119 از عبدالله بن جناده نقل می کند که گفت: "روزهای اول خلافت علی در حجاز بودم و آهنگ عراق داشتم، در مکه عمره به جا آوردم و به مدینه آمدم، داخل مسجد پیغمبر شدم، مردم برای نماز اجتماع کردند، علی در حالی که شمشیر خویش را حمایل کرده بود بیرون آمد و خطابه ای ایراد کرد.
در آن خطابه پس از حمد و ثنای الهی و درود بر پیامبر خدا چنین فرمود: پس از وفات رسول خدا ما خاندان باور نمی کردیم که امت در حق ما طمع کند اما آنچه انتظار نمی رفت واقع شد، حق ما را غصب کردند و ما در ردیف توده بازاری قرار گرفتیم، چشمهایی از ما گریست و ناراحتی ها به وجود آمد «و ایم الله لولا مخافه الفرقه بین المسلمین و ان یعود الکفر و یبور الدین لکنا علی غیر ما کنا لهم علیه؛ به خدا سوگند اگر بیم وقوع تفرقه میان مسلمین و بازگشت کفر و تباهی دین نبود رفتار ما با آنان طور دیگر بود.» آنگاه سخن را درباره طلحه و زبیر ادامه داد و فرمود این دو نفر با من بیعت کردند ولی بعد بیعت خویش را نقض کردند، عایشه را برداشته با خود به بصره بردند تا جماعت شما مسلمین را متفرق سازند.
ایضا از کلبی نقل می کند: علی قبل از آنکه به سوی بصره برود در یک خطبه فرمود: قریش پس از رسول خدا حق ما را از ما گرفت و به خود اختصاص داد. «فرایت ان الصبر علی ذلک افضل من تفریق کلمه المسلمین و سفک دمائهم و الناس حدیثوا عهد بالاسلام و الدین یمخض مخض الوطب یفسده ادنی وهن و یعکسه اقل خلق؛ دیدم صبر از تفرق کلمه مسلمین و ریختن خونشان بهتر است، مردم تازه مسلمانند و دین مانند مشکی که تکان داده می شود کوچکترین سستی آنرا تباه می کند و کوچکترین فردی آنرا وارونه می نماید.»
آنگاه فرمود چه می شود طلحه و زبیر را؟ خوب بود سالی و لااقل چند ماهی صبر می کردند و حکومت مرا می دیدند آنگاه تصمیم می گرفتند، اما آنان طاقت نیاوردند و علیه من شوریدند و در امری که خداوند حقی برای آنها قرار نداده با من به کشمکش پرداختند.
ابن ابی الحدید در شرح خطبه شقشقیه نقل می کند: در داستان شورا چون عباس می دانست که نتیجه چیست از علی خواست که در جلسه شرکت نکند اما علی با اینکه نظر عباس را از لحاظ نتیجه تایید می کرد پیشنهاد را نپذیرفت، و عذرش این بود «انی اکره الخلاف؛ من اختلاف را دوست نمی دارم.» عباس گفت: اذا تری ما تکره؛ بنابراین با آنچه دوست نداری مواجه خواهی شد.»
در جلد دوم ذیل خطبه 65 نقل می کند: یکی از فرزندان ابولهب اشعاری مبتنی بر فضیلت و ذیحق بودن علی و بر ذم مخالفانش سرود، علی او را از سرودن این گونه اشعار که در واقع نوعی تحریک و شعار بود نهی کرد و فرمود: «سلامه الدین احب الینا من غیره؛ برای ما سلامت اسلام و اینکه اساس اسلام باقی بماند از هر چیز دیگر محبوبتر و با ارجتر است.»

منابع

  • مرتضی مطهری- سیری در نهج البلاغه- صفحه 181-178

کلید واژه ها

امام علی (ع) خلافت وحدت تاریخ اسلام سیاست

مطالب مرتبط

انتقاد امام علی علیه السلام از ابوبکر انتقاد امام علی علیه السلام از روش عثمان علت سکوت و عدم قیام امام علی علیه السلام رمز تفاوت ماقبل و مابعد آیات مربوط به امامت در قرآن اتهامات حضرت امیر علیه السلام در دوران خلافت دلائل پذیرش حکومت توسط امام علی علیه السلام مشکلات خلافت امام علی علیه‌السلام

اطلاعات بیشتر

علت سکوت و عدم قیام امام علی علیه السلام

ابزار ها