تکیه گاه تعلیم و تربیت اسلامی

تکیه گاه تعلیم و تربیت اسلامی عمل است. اسلام بشر را متوجه این نکته می کند که هر چه هست عمل است سرنوشت انسان را عمل او تشکیل می دهد. این یک طرز تفکر واقع بینانه و منطقی و منطبق با ناموس خلقت است. قرآن کریم راجع به عمل چقدر صحبت کرده باشد خوبست؟ و چقدر تعبیرات رسا و زیبایی در این زمینه دارد مثلا «و ان لیس للانسان الا ما سعی؛ برای بشر جز آنچه که کوشش کرده است نیست.« (نجم/ 39) یعنی سعادت بشر در گرو عمل اوست. «فمن یعمل مثقال ذرة خیرا یره و من یعمل مثقال ذرة شرا یره؛ هر کسی به اندازه وزن یک ذره اگر کار خیر بکند، آن کار خیر او از بین نخواهد رفت، به او خواهد رسید، و اگر به اندازه وزن یک ذره کار بد کند، از میان نخواهد رفت و به او خواهد رسید.» (زلزله/ 7- 8) این تعلیم یکی از بزرگترین تعلیمات برای حیات یک ملت است وقتی یک ملت فهمید که سرنوشتش به دست خودش است، سرنوشت او را عمل خودش تعیین می کند، آن وقت متوجه عمل و نیروی خودش می شود، متوجه اینکه هیچ چیز به درد من نمی خورد مگر عمل و نیروی من که صرف فعالیت و سعی می شود این خودش عامل بزرگی است برای حیات.
وقتی که از ائمه ما سؤال می کنند که ایمان چیست؟ می فرمایند: «الایمان، معرفة بالجنان و اقرار باللسان و عمل بالارکان؛ ایمان با سه چیز محقق می شود: اعتقاد قلبی، اقرار به زبان، و عمل با اعضا و جوارح.» اصلا ائمه ما عمل را جزو ایمان شمرده اند، یعنی کسی که عمل ندارد ایمان ندارد دلش را خوش نکند بگوید ایمان مجزای از عمل می تواند وجود داشته باشد اگر در قرآن کریم می بینید مؤمنین تمجید شده اند، خیال نکنید مقصود کسانی است که یک گرایش اعتقادی دارند ولی در برنامه عملی شرکت ندارند خیر در قرآن هر جا که مؤمنین تمجید شده اند، یعنی کسانی که شهادتین را می گویند و در دل اعتقاد دارند و با جوارح و اعضای خودشان عمل می کنند.
حضرت باقر (ع) پیغامی دارند برای شیعیان تحت عنوان «ابلغ شیعتنا یا: ابلغوا شیعتنا» (بحارالانوار جلد 71، صفحه 179 امالی طوسی جلد 1 صفحه 302 و 380) معلوم می شود حضرت احساس می کرده اند که همین فکر غلط که طبیعت تنبل پرور انسان آن را می پذیرد، در بین شیعیان هم دارد رواج پیدا می کند. فرمودند: از طرف ما به شیعیان ما ابلاغ کنید که شیعه ما نیست مگر کسی که اهل ورع و پارسائی و تقوی و اهل اجتهاد باشد (اجتهاد در اینجا یعنی کوشش)، اهل کوشش و فعالیت و عمل باشد غیر از این ما شیعه ای را هرگز نمی پذیریم.