مراتب سرعت عبور مردم از صراط

عبور پیامبران از جهنم همچون برق
آن کسانی که مانند پیامبران در دنیا می آیند و میروند و هیچ آلوده نمی شوند و رنگ و بوی دنیا را به خود نمی گیرند و زن و فرزند و کسب و تجارت آنها را از خدا باز نمی دارد؛ آنان به سرعت برق از آن عبور می کنند. و به مصداق آیه 37 سوره نور «رِجِالٌ لاَّ تُلْهِیهِمْ تِجَـ'رَةٌ وَ لاَ بَیْعٌ عَن ذِکْرِ اللَهِ وَ إِقَامِ الصَّلَـ'وةِ وَ إِیتَآءِ الزَّکَـ'وةِ یَخَافُونَ یَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِیهِ الْقُلُوبُ وَ الاْبْصَـ'رُ؛ مردانی هستند که هیچ خرید و فروش و کسب و کار آنان را از یاد خدا و اقامه نماز و دادن زکات باز نمیدارد، و از روزی که دل ها و چشم ها در آن روز دگرگون میشود سخت در هراسند» ابداً از دنیا آلوده نشده اند و دنیا نتوانسته است آنان را به خود سوق دهد و گرایش دهد و بنابراین چون از طرفی در دنیا آمده و رفته اند پس در جهنم آمده اند و خارج شده اند و از طرف دیگر چون در اینجا محبّت دنیا را بخود نخریدند و آلوده نشدند لذا در این دنیا وقوف نکرده اند و چون برق گذشتند.
رسول خدا (ص) در این جهان یعنی در روی زمین شصت و سه سال درنگ فرمود، ولی یک لحظه در دنیا نبود. دنیا یعنی تعلّق و محبّت به غیر خدا و دلبستگی به زینت های آن، و گرایش به عالم غرور و باطل. پس پیامبر در روی زمین درنگ کرد ولی در دنیا درنگ نکرد. و چون روی زمین آمد بدون یک لحظه تأمل و توقف بر ریاست و جاه و حب مال و سایر تعلقات دنیویه، کالبَرق الخاطف به سرعت از آن عبور کرد. دنیا یعنی عالم اعتبار، حقایق را کنار زدن، و به اعتباریات مشغول شدن، و پشت حجاب ظلمانی ماندن و از سطح انسانیّت تنازل نمودن و در حدود افکار بهائم و شیاطین زیست کردن. چقدر زندگی رسول الله اینچنین بوده است؟ هیچ هیچ. اصلاً زندگانی پیغمبر اکرم اینچنین نبوده است. پیامبر اکرم در تمام مدت عمر تا هنگام رحلت یک دقیقه مانند مردم دنیا روی هدف و مقصد دنیا زندگی نکرد.
در روایت داریم که انبیاء و اولیاء از صراط کالبرقِ الخاطِف می گذرند. شما هنگام برق زدن آسمان، آسمان را دیده اید؟ چگونه آن برق به شما می رسد و چشم را خیره می کند؛ با همین سرعت آنها از صراط عبور می کنند. دنیا پل است و حتما باید از جهنم بگذرند؛ انبیاء که به عالم اعتبار وارد شدند ولیکن عبورشان زمانی طول نکشید، چون دل ندادند؛ در آنجا هم از صراط چون برق می گذرند. از انبیاء و ائمه و اولیاء گذشته، افراد دیگر که در درجات مختلف پائین تری هستند و به دنیا دل داده اند، به حسب اختلاف درجات و بستگی آنها به دنیا عبورشان مختلف است.

نحوه عبور مومنان و اصحاب یمین و سایر افراد از جهنم
افرادی در دنیا آمده اند و مؤمن هم بوده اند ولیکن برای وصول به مقام توحید و قطع علاقه کلیه از دنیا دچار ابتلائاتی می شده اند؛ آنان هم از صراط عبور می کنند، غایت الامر نه به آن سرعت بلکه به سرعت باد. افرادی اهل آخرت هستند و نمی توان آنان را از اشقیاء شمرد، بلکه از اصحاب یمین اند، اهل گناه هم نیستند، ولی آن عشق و شور و جذبه اهل توحید که چون جرقه آتش، اوهام و اعتبارات را بسوزانند در سرشان نیست و دنبال خدا هم می گشته اند ولی نه با آن همت برنده و عزم کوبنده و با آن سرعت قاطع؛ اینها از روی صراط مانند آدم اسب سوار عبور می کنند، آتش هم به آنها نمی رسد؛ اما به همان مقداری که چون اسب سواری از پلی عبور کند و در زیر آن آتش باشد به او حرارت میرسد، به همان مقدار اصحاب یمین در طول عبور از صراط گرمای آتش را احساس می نمایند و بعضی دیگر در عین آنکه از اصحاب یمین هستند امّا به این قدر پاک و پاکیزه نیستند قدری تقصیر و خطا هم نموده و گناهانی هم داشته اند و خداوند آنان را آمرزیده، اینها از روی پل مانند آدم پیاده عبور میکنند.
«الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبَـ'ئِرَ الاْءِثْمِ وَ الْفَوَ'حِشَ إِلاَّ اللَمَمَ إِنَّ رَبَّکَ وَ'سِعُ الْمَغْفِرَةِ؛ آن کسانی که از گناهان کبیره و قبایح اعمال اجتناب می ورزند مگر از خطاها و گناهان کوچک. چون پروردگار تو ای پیغمبر مقام مغفرتش بسیار باز و وسیع است» (نجم/ 32) اینچنین افرادی بدون شفاعت به بهشت میروند، ولی البتّه مانند کسی که بخواهد مثلاً پیاده از روی چنین پلی عبور کند البتّه مشکل تر است از کسی که با اسب میرود. لابد منظره آتش را بیشتر می بیند و از حرارت آن بیشتر متأثر می گردد. بعضی از افراد مرتکب گناهان کبیره شده اند ولی چون دارای ایمان راسخ بوده اند مورد شفاعت قرار گرفته اند، اینها آهسته و لنگان می گذرند و افراد ظالم و کافر به جهنم می افتند و چقدر جهنمشان طول بکشد خدا می داند. البته درجات ظلم و کفر مختلف است؛ آنقدر باید بمانند تا آتش آنها را تطهیر کند: یک ماه، دو ماه، یک سال، دو سال، ده سال، هزار سال، خدا می داند چقدر می مانند؛ چون روز قیامت پنجاه هزار سال است و بالاخره باید آنقدر بمانند تا بیرون آیند. مگر افرادی که در آتش مخلّدند یعنی بطور جاودان باید بمانند؛ آنان افرادی هستند که وجودشان آتش شده است. کسانی که از آتش بیرون می آیند، در حوض کوثر غسل می کنند و آن تاریکی ها و خرابی ها به برکت ولایت از بین میرود و پاک و پاکیزه به بهشت می روند.