مهلت توبه

توبه اولين منزل‏ اهل سلوك و اهل عبادت و عبوديت است. اگر كسی آهنگ تقرب نزد پروردگار را داشته باشد، برای اينكه خود را آماده كند بايد از گذشته‏ سياه و تيره خود باز گردد و توبه كند.
انسان تا در اين دنيا هست و رشته حياتش باقی است و تا وقتی كه مرگ‏ مستقيما به او روی نياورده است، مهلت برای توبه كردن دارد. تنها در وقتی كه انسان در چنگال مرگ گرفتار است و هيچ اميدی به نجات ندارد توبه‏ مورد قبول واقع نمی‏ شود، آن ساعات و لحظات آخر كه در تعبيرات حديثی، ساعت معاينه ناميده شده است، يعنی لحظه ‏ای كه انسان مرگ را و جهان‏ ديگر را معاينه می‏ كند، به چشم می‏ بيند، در عين اينكه هنوز زنده است، دنيای ديگر را در مقابل خود حاضر می‏ بيند.
قبل از آن لحظه، توبه انسان‏ قبول است ولی در آن لحظه ديگر توبه مقبول نيست، همچنانكه در عالم آخرت‏ هم توبه معنی ندارد. نه انسان در آنجا حال توبه پيدا می‏ كند و نه فرضا اگر بخواهد توبه كند، كه قطعا توبه واقعی نخواهد بود و فقط يك عمل‏ ظاهری است، توبه او پذيرفته است.