ذوالقرنین در منابع یهود

در منابع یهود سخن از ذوالقرنین رفته است. تورات بر این مطلب تصریح دارد. در کتاب دانیال نبى، داستان با رؤیاى دانیال آغاز مى شود. تورات در این رابطه آورده است که:... ذوالقرنین همان پادشاهى است که خداوند او را براى کمک به اقوام اسیر یهود و تجدید بناى اورشلیم برانگیخت. دانیال هنگامى که در شوش بود، چنین خوابى دید که در کنار رودخانه کارون ایستاده و قوچى را مى بیند که دو شاخ بلند دارد، یکى به طرف جلو و دیگرى به پشت خم شده و با دو شاخ خود شرق و غرب و جنوب را شخم مى زند و... دانیال از این خواب چنین الهام گرفت که این قوچ همان ذوالقرنین (صاحب دو شاخ) است. و خلاصه دریافت که دولت ماد و پارس یکى خواهد شد و بر این دو کشور متحد و یک پارچه، پادشاهى نیرومند به نام کوروش فرمانروائى خواهد کرد و...
در منابع عبرى زبان از ذوالقرنین به سورانائیم تعبیر شده است. در کتیبه کورش در پاسارگاد (مشهد مرغاب) پیکره این پادشاه هخامنشى با دو شاخ نشان داده شده که یکى به طرف جلو و دیگرى به طرف عقب است و بین آنها سه گل بلند مانند تاجهاى مصرى دیده مى شود و داراى چهار بال است که اشعیاء نبى در کتاب خود از آن سخن گفته است و به نام عقاب شرق از آن یاد کرده است. در قرآن صریحا و مشخصا ذوالقرنین یاد شده است.
در روایات و منابع اسلامى بر سر تعیین مصداق این اسم (ذوالقرنین) اختلاف است و نیز در تاریخ حضور او. برخى وى را معاصر یأجوج و مأجوج دانسته اند و برخى دیگر او را همسفر خضر در پى آب حیات مى دانند. مورخان اسلامى ذوالقرنین را اسکندر مقدونى گرفته اند. برخى دیگر او را کورش پادشاه هخامنشى مى دانند. تورات در سفر تکوین فصل 2 از یأجوج و مأجوج به ماگوک یاد کرده است که این دو پسران یافث بوده اند، یعنى: گومر و ماگوک. و در کتاب حزقیل نبى به کودک اشاره شده است. در عهد جدید (انجیل) در مکاشفات یوحنا آمده است که شیطان یأجوج و مأجوج (گوک و ماگوک) را فریفته و به جنگ کشانده است.
محققان معتقدند که این دو، قوم سکاها بوده اند که از شمال شرقى به سوى غرب سرازیر شدند. هجوم قوم وحشى سکاها از دوران ماقبل تاریخ تا قرن نهم میلادى به سوى شرق و غرب ادامه داشته است. کورش با ساختن سدى بزرگ از هجوم سکاها به امپراطورى هخامنشى جلوگیرى کرد. یونانیان از این دو نفر به گوک و ماگوک تعبیر کرده اند. در منابع اسلامى یأجوج و مأجوج دو برادراند و از فرزندان یافث بن نوح شناخته شده اند که پس از طوفان بزرگ به شرق رهسپار شدند و نسلى را به وجود آوردند. منابع اسلامى براى آنان تصاویر خیالى شگفتى ترسیم کرده اند. آنان مردمى وحشى و خونخوار توصیف شده اند. و این تصاویر و اوصاف با آنچه از قوم سکاها در دست است، هماهنگى دارد.