کتاب اثبات صانع از ماتریالیسم تا ایدئالیسم

این کتاب که از تألیفات و تقریرات آقا شیخ محمدتقی آملی است در سال 1367 هجری قمری به درخواست جماعتی از دوستان با وفایشان نوشته شده است که هفته ای یک شب به قدر تواناییشان از اصول دین و معارف الهی مذاکره می کردند.

معرفی اجمالی آقا شیخ محمدتقی آملی
محمدتقی آملی، فقیه امامی، فرزند مولا محمد آملی در روز چهارشنبه یازدهم ماه ذی قعدة الحرام موافق با سال 1304 هـ.ق در تهران متولد شد. آقا شیخ محمدتقی آملی حقا از اعاظم علمای معاصر و جامع معقول و منقول و مجتهد در فروع و اصول بود چنان که حائز منقبتین علم و عمل بود. هم در مراقبت حظی وافر داشت که دارای رتبت عندیت بود و هم در سلوک الی الله نصیب وافی داشت که واجد عزم و همت بود، و هم در تدریس توفیق والا داشت و هم در تصنیف ید طولی. هنگامی که به بدایت تعلیم رسید به مکتب رفت و بعد از آشنایی به خواندن و نوشتن فارسی به تعلم علوم عربیه که مهمترین کمالات آن عصر بود گماشت و سپس فقه و اصول را شروع کرد، مقدمات علوم را نزد پدر آموخت پس از آن نزد عالمان دیگری مانند شیخ عبدالنبی نوری و میرزا حسن کرمانشاهی درس خواند.
سپس در سال 1340 ق به نجف اشرف رفت و مدت چهارده سال از محضر استادانی چون میرزای نائینی و آقا ضیاء عراقی (اراکی) و آقا سید ابوالحسن اصفهانی بهره یافت و همچنین ایشان شاگرد برجسته علامه میرزا علی آقا قاضی بوده است؛ سپس به تهران بازگشت و به تصنیف و تدریس مشغول شد. از شاگردان او می توان به آیت الله حسن زاده آملی، آیت الله سید رضی شیرازی، آیت الله یحیی عابدی، آیت الله مصطفی مجد جامعی، آیت الله محی الدین انواری و... اشاره کرد. جمعی از فقهای فاضل از محضرش بهره می بردند و بسیار گرامیش می داشتند. آملی فقیهی گوشه نشین بود و از پذیرفتن مسئولیت ریاست گریزان بود و تا پایان زندگی نیز در نوشتن رساله فتوایی خودداری کرد. از آثار او می توان به شرح عروة الوثقی و حاشیه بر شرح منظومه سبزواری اشاره کرد. وی در صبح دوشنبه ماه صفر 1379 هـ.ق مطابق با اول شهریور 1338 در تهران دار فانی را وداع گفت.

ساختار بندی کتاب
این کتاب شامل دو بخش و چندین برهان به شرح زیر است:
1. بخش اول: در اثبات صانع (شامل 12 برهان) بعضی ازعناوین این بخش عبارت است از:
برهان اول: فرضیه ی پیدایش اجسام عالم از مواد اتمی
برهان دوم: فرضیه ی عدم وجود عالم دیگری به غیر از عالم اجسام
برهان سوم: عدم وجود عالم دیگر اعم از عوالم ملائکه، جن، صور بلاماده، عقل ورای روح هر رای عالم محسوس
برهان چهارم: صرف نظر از براهین سه گانه قبل، فرضیه قدیم بودن اتم و حرکتش
برهان پنجم: صرفنظر از براهین سابق فرضیه ی منشأ بودن اتم در حدوث بودن این تصادفات و اینکه تمامی اجسام از آن حاصل شده است.
برهان ششم: بحث از چگونگی شکل ذرات اتمی متحرک به دور هسته ی مرکزی
برهان هفتم: وجود ذرات اتمی و هسته ی مرکزی احتیاج به مکان دارد
برهان هشتم: فرضیه ی قدیم بودن ماده اتمی و قوه و حرکتش
برهان نهم: محتاج بودن وجود مواد اتمی به علت
برهان دهم: با مطالعه ی عقاید پیشینیان موضوع دانستن مواد اتمی مذهب تازه ای نیست
برهان یازدهم: قائل شدن حالت خاصی برای مواد اتمی به جای روح (در ضمن بیان مذهب مادی)
برهان دوازدهم: سبب جدا شدن سیارات و ستارگان متحرک به گرد خورشید
خلاصه براهین مزبور
2. بخش دوم در ذکر دلائل وجود واجب الوجود و بیان آنکه واجب الوجود واحد است.
برهان اول: برهان تمانع
برهان دوم: پی بردن به وحدت مصنوع که کاشف از وحدت صانع آن است
برهان سوم: واجب الوجود احدی الذات است
برهان چهارم: بیانی دیگر از ناحیه بساطت واجب الوجود
برهان پنجم: برهان فرجه
برهان ششم: برهانی است مبتنی بر مذهب حکما و راسخین در حکومت
برهان هفتم: برهان احمدی
برهان هشتم: دلیل یگانگی حق جل و علا
برهان نهم: فرستادگان از طرف خداوند متعال
برهان دهم: اتفاق اهل شرائع به وحدت واجب الوجود.