چاپ

این کتاب یکی از آثار و تالیفات آیت اله جعفر سبحانی تبریزی است. در عصر ما مسئله مجبور یا آزاد ساختن انسان مورد توجه متفکران و صاحب نظران بوده و هر یک از دو مکتب جبر و اختیار با اشکال و صور جدیدی طرفداران و پیروانی را به خود اختصاص داده است. این کتاب عصاره ای از بحث های حضرت استاد سبحانی پبرامون مساله مجبور یا آزاد بودن انسان است در بحث اصول به مناسبت مساله «وحدت طلب و اراده» ایراد، کوشش شده است که مجموع مکاتب معروف پیرامون این دو موضوع به صورت مستند مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

زندگینامه آیت اله جعفر سبحانی تبریزی
حضرت آیت اله جعفر سبحانی تبریزی در 28 شوال المکرم 1347 هـ.ق (20 فروردین 1308 ش) در تبریز در خانواده علم و تقوا و فضیلت دیده به جهان گشود. آیت اله حاج شیخ جعفر سبحانی پس از فراغت از تحصیلات ابتدایی در مکتبخانه مرحوم میرزا محمود فاضل به فراگیری متون ادب پارسی پرداخت و کتابهای گلستان و بوستان و تاریخ معجم و نصاب الصبیان و ابواب الجنان و ... را فراگرفت. در 14 سالگی رهسپار مدرسه علمیه طالبیه تبریز گردید. از اساتید ایشان می توان به آیت اله روح اله خمینی و حاج شیخ حسن نحوی و میرزا محمدعلی مدرس خیابانی صاحب ریحانة الادب و استاد علامه طباطبایی و ... اشاره کرد. ایشان یکی از مدرسان دارالتبلیغ اسلامی قم به شمار می روند که در زمینه تاریخ ملل و کلام اسلامی تحقیق می کنند و همچنین وی موسس مرکز مطالعات کلام اسلامی (موسسه آموزشی و پژوهشی امام صادق علیه السلام) در قم (1359) است و یکی از اساتید برجسته حوزه علمیه قم است که در علم کلام سرآمد حوزه است. ایشان پس از درگذشت آیت اله شیخ جواد تبریزی و با استظهار به درخواست گروهی از مردم آذربایجان به صحنه مرجعیت وارد شد. از دیگر فعالیت های علمی و فرهنگی ایشان می توان به: تاسیس و نگارش دانشنامه کلام اسلامی، تاسیس مجله و مرکز تخصصی کلام اسلامی، تالیف کتب درسی دانشگاهی و حوزوی و عضویت در هیات امنای دایرة المعارف اسلامی و .... اشاره کرد و از جمله آثار ایشان، الکتب الکلامیه و معجم المتکلمین، موسوعه طبقات الفقها، معجم التراث و الموسوعه الرجالیه، فروغ ابدیت، سیمای فرزانگان، آئین وهابیت و...

ساختاربندی کتاب:
این کتاب شامل 14 فصل به شرح زیر است:
1- فصل نخست: سیر تاریخی مساله جبر و اختیار
2- فصل دوم: توحید در خاتمیت
3- فصل سوم: علم پیشین خدا
4- فصل چهارم: اراده پیشین و گسترده خدا
5- فصل پنجم: تقدیر و سرنوشت
6- فصل ششم: انواع هدایت ها و ضلالت ها
7- فصل هفتم: عوامل هدایت و ضلالت
8- فصل هشتم: هدایت های و ضلالت های الهی و آزادی انسان
9- فصل نهم: گریزگاهی به نام کسب
10-فصل دهم: علل سه گانه جبری گری فلسفی
11- فصل یازدهم: مثلث شخصیت یا عوامل سازنده شخصیت
12- فصل دوازدهم: تفویض یا وانهادگی انسان
13- فصل سیزدهم: اگزیستانسیالیسم و آزادی انسان
14- فصل چهاردهم: نه جبر و نه تفویض، راهی سوم میان آن دو
این کتاب در سال 1381 توسط موسسه امام صادق (ع) در قم چاپ و منتشر گردیده است. تنظیم این کتاب به عهده علی ربانی گلپایگانی بوده است.

جبر و اختیار (برسی مکاتب جبر و اختیار از دیدگاه قرآن و اصول فلسفی)

منابع :

جبر و اختیار/ جعفر سبحانی