نگاهی به انواع شفاعت

با یک نظر وسیع می بینیم شفاعت از نظر مصداقهای خارجی آنقدر گسترده است که تمام عالم هستی و جهان اسباب را در برمی گیرد، زیرا کمک موجودات قویتر به پرورش و نجات موجودات ضعیفتر در جای جای جهان تکوین به چشم می خورد. هنگامی که بذر گیاه شکافته می شود، و جوانه ضعیف و ناتوان از آن سر بر می آورد، زمین مواد غذائی خود را در اختیار آن گذارده، آفتاب با حرارت و گرمی و نیروی مرموز خود بر آن می تابد، و ابرهای پربار دانه های حیاتبخش خود را پی درپی بر آن فرو می ریزند تا این موجود ضعیف و ناتوان قدرت گیرد و از لابلای موانع بگذرد و سرانجام  به درختی تنومند که شاخه هایش پر از میوه است مبدل گردد، این یک صحنه روشن از شفاعت تکوینی است.

قرار گرفتن پدر و مادر نیرومند در کنار نوزاد ضعیف، باغبان در کنار نهالها، معلم دانشمند در کنار طفل ابجد خوان، صحنه های دیگری از شفاعت تکوینی می باشد، و به این ترتیب تمام عالم اسباب و علت و معلول را می توان صحنه های گوناگونی از این شفاعت شمرد. مسلما آفتاب و باد و باران و زمین هرگز به یاری چوب خشک نمی شتابند، آن هیزم است و سرنوشتی جز سوختن  ندارد، بلکه به کمک جوانه های نوخاسته، نهالهای ضعیف، و خلاصه موجوداتی که نوعی شایستگی را برای کمال در خود حفظ کرده اند، می شتابند.  هرگاه این الگوی روشن را از جهان تکوین به عالم تشریع یعنی شفاعتهای انبیاء  و اولیاء برای گنهکاران ببریم، هم مفهوم واقعی شفاعت قرآنی روشن خواهد شد، و هم به ایرادهای ناآگاهان پاسخ داده می شود، و در این حال شفاعت مفهوم تربیتی خود را کاملا نشان می دهد.

جالب اینکه امیرمومنان علی(ع) در نهج البلاغه در کلمات قصارش جمله ای دارد که این معنی را با تعبیر بسیار زیبا منعکس ساخته است، می فرماید: "الشفیع جناح الطالب" «شفاعت کننده بال و پر طلب کننده است»! همان گونه که پرندگان کوچک و نوزاد که قادر بر پرواز نیستند به کمک پدر و مادر خویش به پرواز در می آیند و آنها به حکم بال و پر او هستند و به او کمک می کنند تا به صورت یک پرنده کامل در آید، شفاعت کنندگان الهی نیز شفاعت شونده های ضعیف را کمک می کنند تا در آسمان سعادت و کمال به پرواز درآیند! (دقت کنید).