انواع خواب و اثبات عالم ملکوت در بحث رویای صادقانه

از قرآن استفاده می شود که موضوع رویا و خواب، از حقایق پر اسرار است و می توان از این حقیقت به دو مطلب پی برد؛ یکی مسأله ی استقلال روح را می شود استفاده کرد که روح، موجودی مستقل از بدن است و دیگر می شود عالم ملکوت را که ماوراء این عالم است اثبات کرد که غیر این عالم طبیعت، عالم دیگری هم هست به نام عالم ملکوت.

خواب دیدن گاهی مربوط به جریانات گذشته است. انسان در طول عمرش با وقایعی برخورد داشته و آن ها در مخیله و حافظه اش انباشته شده است. در عالم خواب از همان قوه ی خیال و حافظه اش کمک می گیرد و مطالب گذشته را می بیند. یک قسمت عمده از خواب ها چنین است. گاهی هم می گویند انسان یک سلسله تمایلات و خواسته هایی دارد که ارضاء نشده اند، طبعا بر اثر اشتیاقی که به آن ها دارد، آن ها را در خواب می بیند. شتر در خواب بیند پنبه دانه.

یک قسمت هم مطالبی است که انسان از آنها ترس و وحشت دارد؛ در خواب هم آن ها را می بیند. قسم دیگری از خواب هم (اضغاث احلام) است یعنی خواب های پراکنده و پریشان که هیچ پیوستگی به هم ندارند و طبیعی است که این نسخ از خواب ها، تأویل و تعبیری نخواهند داشت.

اما یک قسم خواب هایی است که مربوط به حوادث آینده است یعنی هنوز در عالم طبیعت ظاهر نشده و آن ها را به اشکال مختلفی در خواب می بیند و بعد، در زندگی  به همان شکلی که در خواب دیده یا به شکل دیگری که مناسب با همان صحنه ای است که در خواب دیده است، واقع می شود. این ها خواب هایی است که واقعیت دارد و از آن تعبیر به رویای صادقانه می شود و قرآن نمونه ای از این نوع خواب ها را نشان می دهد که واقع شده است.

در سوره یوسف، سه صورت خواب ذکر شده است. یکی خواب خود یوسف علیه السلام که خواب دیده  و بعد هم تعبیر شده است. در خواب دید که سیزده موجود درخشان، خورشید و ماه و یازده ستاره در برابر او سجده می کنند و بعد در عالم خارج  هم واقع شد، منتها بعد از 40 سال که وقتی به سلطنت رسید و پدر و مادر و برادرانش در برابراش به سجده افتادند به پدرش گفت: "یا ابت هذا تاویل رویای من قبل قد جعلها  ربی حقا" (یوسف/100) «پدر! این تعبیر خواب پیشین من است که خدای من به آن تحقق بخشیده است..»

مورد دوم، خواب زندانیان است که با حضرت یوسف علیه السلام زندانی بودند و در  زندان راجع به آینده ی خود خواب دیده بودند و حضرت یوسف علیه السلام خواب آنها را تعبیر کرد و در آینده هم تحقق خارجی یافت. سوم، خواب ملک و پادشاه مصر است که خواب معما گونه ای بود و آن را نیز حضرت یوسف علیه السلام تعبیر کرد و در خارج، به شکل خاصی واقع شد. همچنین صورت خواب دیگری از حضرت ابراهیم خلیل علیه السلام در قرآن نقل شده که به فرزندش حضرت اسماعیل علیه السلام گفت: "یا بنی انی اری فی المنام انی اذبحک" (صافات/100)، «فرزند عزیزم! من در خواب می بینم که تو را ذبح می کنم...».

در بیداری نیز آن خواب تا آنجا که مقدر بود تحقق خارجی یافت. حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم نیز خوابی دیده بودند که داخل مسجد الحرام می شوند. این خواب هم تحقق پیدا کرد و مکه فتح شد. چنان که در سوره ی فتح آیه ی27 آمده است: "لقد صدق الله رسوله الرویا بالحق لتدخلن المسجد الحرام.."، «خداوند آنچه را به پیامبرش در عالم خواب نشان داد، راست بود. به طور قطع همه ی شما داخل مسجد الحرام می شوید».

اثبات وجود عالم ملکوت
این نمونه خواب ها را در قرآن مجید داریم که با کمال صراحت نشان می دهد که حوادث آینده را قبل از وقوعش در خواب دیده اند و بعد، در خارج واقع شده است. حالا باید این مطلب مورد بحث قرار گیرد که از باب مثال، آن لحظه ای که حضرت یوسف علیه السلام خواب می دید که سیزده موجود درخشان آسمانی بر او سجده می کنند، آیا در عالم واقع این صحنه ی سجده ی انوار آسمانی برای آن حضرت وجود داشت یا اصلا این صحنه در آن لحظه وجود نداشت. اگر بگوییم وجود نداشت، پس چگونه آن را می دید؟  چیزی که موجود نیست، دیده نمی شود. دیدن که به معدوم، تعلق نمی گیرد. باید چیزی باشد تا دیده شود. اگر بگویید تخیل و ساخته ی قوه ی وهم و خیال بوده است، عرض می کنیم صورت موهوم و متخیل که تحقق خارجی نمی یابد. در صورتی که قرآن می فرماید آن صحنه ی خواب در خارج واقع شده و سیزده موجود به حال سجده در مقابل یوسف در آمده اند. پس معاوم می شود در هنگام خواب دیدن یوسف، آن صحنه ی سجده ی ستارگان وجود داشته است نه معدوم بوده ونه موهوم؛ زیرا معدوم که مرئی واقع نمی شود و موهوم نیز تحقق خارجی نمی یابد.  حالا باید دید آن صحنه در آن لحظه، در کجا بوده است؟ اینجاست که باورمان می شود صفحه ی دیگری در ماورای این عالم ماده و طبیعت وجود دارد که از چشم ظاهر ما پنهان است و همه ی وقایع گذشته و آینده ی عالم در آن صفحه مکتوب است و ما آن صفحه و آن عالم را به تبعیت از قرآن کریم، تعبیر می کنیم به ملکوت:

«فسبحان الذی بیده ملکوت کل شیء»

«پس منزه است خداوندی که ملکوت همه چیز در دست اوست...»

یا عالم لوح محفوظ:

«بل هو قرآن مجید* فی لوح محفوظ»

و عالم ام الکتاب

«یمحوالله ما یشاء ویثبت وعنده ام الکتاب»

«خداوند هرچه را بخواهد محو می کند و کتاب اصلی و ام الکتاب نزد او است. آن عالم به منزله ی مادر است برای این عالم»

هرچه در این عالم حادث می شود، به تدریج از شکم آن عالم زاییده می شود.

«وان من شیء الا عندنا خزائنه»

«هرچه در این عالم هست، گنجینه ها و خزائنش در نزد ما ست..»

«ما ننزله الا بقدر معلوم»؛

«]ما ازآن عالم به تدریج و روی حساب[ و اندازه های معینی که خودمان تقدیرکرده ایم، تنزیل می دهیم و پایین می آرویم»

«ما اصاب من مصیبه فی الارض ولا فی انفسکم  الا فی کتاب من قبل ان نبرها»

«هیچ حادثه ای در زمین و در وجود شما واقع نمی شود، مگر آن که همه آن ها قبل از آن که شما و زمین را بیافرینیم، در کتابی مخصوص ]لوح محفوظ[ ثبت است.»

انعکاس حقایق عالم ملکوت به آیینه ی قلب به هنگام خواب دیدن
حال که وجود صفحه ی دیگری در ماوراء این عالم طبع بری ما روشن شد عرض می کنیم، روحی که سنخیتی با آن عالم از جهت صفا و پاکیزگی داشته باشد، وقتی از این بدن و شواغل مادی منقطع شد و به حالت خواب درآمد، ارتباطی با آن عالم برقرار می کند و حوادث آینده را در آن پرده می خواند، مانند دو صفحه ی آیینه که مقابل هم قرار بگیرند، آن چه در آن آیینه هست در این آیینه منعکس می شود. منتها چون در عالم خواب، همه ی قوا تعطیل شده و همه ی حواس آدم از کار خودش وامانده و تنها قوه ی خیال در کار است، لذا آن چه در عالم ملکوت و لوح محفوظ هست، به آیینه ی قلب این آدمی که در عالم خواب است و ارتباط با آن عالم پیدا کرده، منعکس می شود. آنگاه قوه خیال روی آن صورت ملکوتی کار می کند و حوادث آینده را که واقعیت دارد، با لباسی  که مناسب با قوه ی خیال است جلوه می دهد و لذا آدم خواب رفته، آن واقعیت ها را در صورت و شکل مخصوصی که متناسب با عالم تخیل است، مشاهده می کند (اشتباه نشود، صورت ملکوتی، متخیل نیست، بلکه لباسی که قوه ی خیال بر آن می پوشاند، متخیل است) و لذا وقتی بیدار شد آن صورت واقعیت دار ملکوتی را که در لباس تخیل دیده و در خاطرش هست، بیان می کند و به همین جهت، احتیاج به معبر دارد.