هدف از سوگند به فرشتگان

هدف از مجموع آیات شامل سوگند به فرشتگان را اثبات دو مسئله از مهمترین مسائل ادیان آسمانی خصوصا اسلام تشکیل می دهد و آنها عبارت اند از:

الف. وحدانیت خداوند.

ب. روز قیامت.

مسئله اول را آیات سوره صافات چنین بیان می دارد: " ان الهکم لوا حد" یعنی که محققا خدای شما یکی است. یکی از فوائد سوگند به فرشتگان توجه دادن انسان است به نظام دقیق و هماهنگی کامل و وحدت هستی که این نشانگر آفریننده ای است عالم، قادر، حکیم و مدبر که هستی را بر این اساس به هم پیوسته و بدون کوچکترین خلل و نقص آفریده است، به اضافه، واقعیت دیگری را نیز می رساند و آن وحدانیت و یگانگی خداوند است چون نظام واحد مستلزم افریننده ی واحد و یگانه است که قرآن مجید با سوگند به فرشتگان که نیرو ها و قوای زنده این جهانند، یگانگی خداوند را اثبات نموده و به دنبال آن می فرماید: همان خدای یکتا که آفریننده آسمانها و زمین و هرچه بین آنها است و آفریننده مشرقها و مغربها است (و ان إلهکم  لواحد* رب السموات والارض و ما بینهما و رب المشارق و المغارب) (صافات/آیات 4 و 5)، و یا در مورد دیگر می فرماید: اگر در آسمانها و زمین به جز خدای یکتا خدایانی  وجود داشت همانا خلل و فساد در آسمانها و زمین راه می یافت.  (لو کان فیهما الهه إلا الله لفسدتا فسبحان الله رب العرش عما یصفون) (انبیا/آیه 22). پس، از نظم ثابت عالم بدانید که حاکم ملک وجود، خدای یکتا است و از اوهام مشرکان جاها منزه است، یعنی دقت و مطالعه در نظام به هم پیوسته هستی، انسان را به یگانگی آفریننده آنها آگاه می سازد.

و اما اثبات مساله دوم (روز قیامت) که به عنوان دومین اصل از اصول هر دین آسمانی است، به صورت جواب سه دسته از آیات دیگر شامل سوگند به فرشتگان قرار گرفته است، به این معنی که در سوره مرسلات با سوگند به فرشتگان (با پنج صفت گوناگون آنها)، در جواب سوگند می فرماید: "انما توعدون لواقع" «آن چه به شما وعده داده اند، البته واقع خواهد شد.»

در سوره نازعات نیز خداوند به پنج صفت از اوصاف دیگر آنها سوگند یاد می کند و در جواب، سخن از روز قیامت به میان آورده و قطعیت برانگیخته شدن مردم و رسیدگی دقیق به حساب اعمال آنان را اعلام می دارد و در آیات بعد، اشاره ای به کیفیت آن روز وضع مردم در آن صحنه عظیم می نماید، در جواب آیه چهارم از سوره والذاریات که گفتیم آن نیز سوگند به فرشتگان است، می فرماید: "انما توعدون لصادق * و ان  الدین لواقع" «آنچه  وعد می شوید حتما راست است و جزای اعمال قطعا واقع خواهد شد...». پس جواب این دسته  از آیات یکی  است که عبارت است از مسئله قیامت.

با در نظر گرفتن فرشتگان و پیوستگی جهان هستی، برای روشن شدن ربط «مقسم به» (فرشتگان) و «مقسم له» (روز جزا)، بیان کوتاهی از مرحوم استاد علامه طباطبایی در ان زمینه نقل می نمائیم:

جهان طبیعت یک واحد حرکت می باشد که به عینه متحرک نیز هست و همچنین اثبات کردیم که حرکت بی مقصد تصور ندارد و از این دو نظر نتیجه گرفته می شود که عالم ماده مقصدی دارد که به سوی او متوجه است و چون هدفی است که مجموع جهان با همه اجزاء و شرائط و علل داخلی خود به سوی او رهسپار می باشد دیگر هیچ مانعی در راه انجام گرفتن آن معنی  ندارد، ناچار ضروری التحقق و حتمی الوقوع خواهد بود، پس پدید آورنده ی هستی که با عالم و قدرت نامتناهیش آن را با نظمی دقیق برقرار ساخته و مأمورانی برای تدبیر آن موظف نموده و آنها را برای دقت کنترل اعمال انسانی مأموریت داده، این جهان را به سوی مقصدی نامتناهی رهنمون می سازد و آن مقصد نامتناهی قیامت است که مردم به جزای عمل نیک و بدشان می رسند، و این صحنه عظیم را خداوند پیاپی به وسیله پیامبرانش به انسان وعده داده است.