نگاهی به تاریخ مکه معظمه

تاریخ مکه از جهات گوناگونی قابل تحقیق و مطالعه و بررسی است، و نتایج علمی و اجتماعی و دینی فراوانی در بردارد که فرازهای کوتاهی از آن را در اینجا می آوریم:

کعبه نخستین خانه ای است که برای عبادت و پرستش خدا در زمین برقرار شده است چنانکه قرآن مجید می گوید: "إن أول بیت وضع للناس ببکه مبارکا و هدی للعالمین" (آل عمران / آیه 96: نخستین خانه ای که برای خلق بنا شده، همان خانه مکه است که در آن برکت و هدایت خلایق است).

معروف است که پایه گذار کعبه حضرت ابراهیم بوده است، ولی دلایلی در دست است که نشان می دهد تاریخ بنای کعبه قبل از زمان حضرت ابراهیم بوده است، و ابراهیم به فرمان خدا، کعبه را روی پی و شالوده ای که از روزگاران قدیم بوده، بنا نهاده است.

علی علیه السلام در خطبه ی «قاصعه» تصریح  دارد که بنای کعبه از زمان آدم علیه السلام بوده است بنابراین، کعبه نخستین و بزرگترین پایگاه عبادت و توحیدی بوده و می باشد و از این جهت، از ارزش و خصوصیت ویژه ای برخوردار است.

باری ابراهیم علیه السلام که پس از حوادثی، از طرف خدا مأمور شده بود که خانه ی کعبه را تجدید بنا کند، مأموریت خود را با فرزندش اسماعیل در میان گذاشت، و پدر و فرزند به کمک یکدیگر به ساختن بنای کعبه مشغول شدند. اسماعیل سنگ می آورد و آلات و ابزار کار او را فراهم می ساخت و ابراهیم به کار ساختن خانه مشغول بود. (إذ یرفع إبراهیم القواعد من البیت واسماعیل ) (بقره/آیه 127). دیوارها بالا آمد و از اندازه ی قامت ابراهیم در گذشت، دیگر دست او به بالای دیوارنمی رسید و در اثر ضعف و پیری طاقت بالا بردن سنگهان گران را نداشت، از این رو اسماعیل را صدا زد تا سنگی بزرگ پیدا کند و زیر پای او نهد، اسماعیل در پی سنگ به جستجو پرداخت تا آنکه سنگی را پیدا کرد و سپس ابراهیم روی آن سنگ ایستاد و به کار بنایی ادامه داد، این سنگ هنوز هم در کنار  کعبه باقی است و «مقام ابراهیم» نامیده می شود.