راههای مبارزه با اشاعه فحشا در میان مسلمانان

اگر هدف از ذکر خطا و لغزش های دیگران رسوا کردن آن ها باشد، بی تردید روزی فرا می رسد که خداوند او را در بین مردم رسوا خواهد کرد. امام باقر علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل می کند که فرمود: ای کسانی که به ظاهر اسلام آورده اید ولی اسلام در قلب شما رسوخ نکرده است! در جست وجوی لغزش های مسلمانان نباشید ( تا آنان را رسوا کنید)، زیرا کسی که در مقام پیدا کردن خطاهای مردم باشد خدا عیوب او را آشکار و وی را رسوا خواهد کرد. و در روایت دیگری آمده است خداوند او را رسوا خواهد کرد هرچند درون خانه و به طور پنهانی گناهی مرتکب شود.

عیب جویی و کفر

کسانی که با برادر دینی خود به ظاهر لاف دوستی می زنند و اعتماد او را به خود جلب می کنند ولی در باطن با او دشمن هستند و لغزش ها و اشتباهات و نقاط ضعف وی را به طور دقیق نگاه می دارند تا در فرصت مناسب او را مفتضح کنند، سرانجام، خود را  به مرز کفر نزدیک می کنند.
امام باقر علیه السلام فرمود: "من أقرب ما یکون العبد إلی الکفر أن یواخی الرجل علی الدین فیحصی علیه زلاته لیعیره بها یوما ما"، «از چیزهایی که انسان را به مرز کفر نزدیک می سازد این است که کسی با برادر دینی  خود به نام دین در ظاهر طرح دوستی بریزد و لغزش های او را یکی پس از دیگری به خاطر سپارد تا روزی او را رسوا کند.

امام صادق علیه السلام فرمود: «أبعد ما یکون العبد من الله أن یکون الرجل یواخی الرجل و هو یحفظ علیه زلاته لیعیره بها یوما ما»، دورترین حالات انسان از خدا این است که با کسی طرح دوستی بریزد و  لغزش های او را به خاطر بسپارد تا روزی او را رسوا سازد.

عذاب دردناک

کسانی که به جای انتقاد سالم و سازنده به فکر این باشند که عیوب مردم را آشکار کنند و از حیثیت و اعتبار آنان بکاهند، مرتکب گناهی بس عظیم گشته اند که به خاطر آن عذابی دردناک پیش رو  خواهند داشت. قرآن مجید در این باره می فرماید: "إن الذین یحبون أن تشیع الفاحشه فی الذین آمنوا لهم  عذاب ألیم  فی الدنیا و الآخره و الله یعلم و أنتم لا تعلمون"(سوره نور/ آیه19)، «کسانی که دوست دارند زشتی ها در میان مردم با ایمان  شیوع یابد عذاب دردناکی برای آن ها در دنیا و آخرت است، و خداوند می داند و شما نمی دانید». یک انسان مسلمان به حکم وظیفه اسلامی، انسانی و اخلاقی موظف است در صورتی که از برادر دینی خود اشتباه و خطایی را مشاهده کرد در خفا به او تذکر دهد تا درصدد رفع آن گناه برآید و چاره ای بیندیشد که از این پس گرد آن گناه نگردد، نه این که با دیدن یک خطا و اشتباه و چه بسا به صرف این که از دیگران شنیده است و تحقیق نکرده آبروی مسلمانی را ببرد و در نتیجه خود را نیز مستحق آتش دوزخ کند. در اینجا نکته جالب توجه این است که قرآن مجید نمی گوید کسانی فحشاء را در میان مومنان شایع می کنند اهل عذابند بلکه می فرماید کسانی که دوست دارند نسبت های ناروا درباره مومنان شایع شود اهل عذابند و این خود دلالت می کند بر این که آبروی مسلمان نزد خداوند بسیار محترم است و او اجازه نمی دهد که هرچه درباره مومنان گفته و شنیده می شود برای دیگران بازگو گردد، زیرا اگر انسان با چشم خود ببیند کسی گناهی را انجام داده حق ندارد سر او را فاش کند، چه رسد به این که از دیگران شنیده و خود ندیده باشد.

امام صادق علیه السلام فرمود: «من قال فی مومن مارأته عیناه و سمعته اذناه فهو من الذین قال الله عزوجل إن الذین یحبون أن تشیع الفاحشه»، کسی که درباره انسان مومن هرچه را دیده یا شنیده بازگوید آن را بین مردم شایع کند جزو کسانی است که خدای متعال درباره آنان فرموده است: «إن الذین یحبون أن تشیع الفاحشه».

راه مبارزه با اشاعه فحشاء

اکنون که بحث به این جا رسید چگونه می توان با توطئه دوست داران شیوع فحشاء (شایعه پردازان) مبارزه کرد و نقشه های شوم آنان را نقش بر آب ساخت؟ به نظر حقیر، بهترین راه، مبارزه منفی است. مبارزه منفی اشکال گوناگونی دارد که از میان آنها به دو راه اشاره می کنیم:

1. عدم مجالست با عیبجویان: افرادعیبجو همانند مگس روی آلودگی ها می نشینند و تنها روی جنبه های منفی انگشت می گذارند و جنبه های مثبت اشخاص را نمی بینند، چنان که امام صادق علیه السلام فرمود: "الإشرار یتبعون مساوی الناس و یترکون محاسنهم کما یتبع  الذباب المواضع  الفاسده  من الجسد و یترک الصحیح"، «افراد زبون و فرومایه مانند مگس روی ناپاکی ها و آلودگی ها می نشینند و دنبال کارهای زشت و عیوب مردم هستند و خوبی های آنان را نادیده می گیرند، همان طور که مگس دنبال نقاط فاسد بدن می گردد و مواضع صحیح و سالم را ترک می کند». بنابراین باید از معاشرت و هم نشینی با آن ها خودداری کرد و گذشته از این که نباید آنان را به عنوان دوست برگزید بلکه باید این گونه افراد را در ردیف دشمن ترین مردم نسبت به خود به حساب آورد زیرا ممکن است در اثر رفت و آمد نقطه ضعفی را مشاهده کنند یک روز آبروی انسان را ببرند. از این رو امیرمومنان علیه السلام فرمود: «لیکن أبغض الناس إلیک و أبعدهم منک اطلبهم لمعائب الناس»، باید دشمن ترین مردم نزد تو و دور ترین آن ها از تو کسانی باشند که بیشتر در صدد یافتن خطاهای مردم هستند.

2. بی اعتنایی به عیبجویان: راه دیگری که برای جلوگیری از اشاعه فحشاء وجود دارد بی اعتنایی به کسانی است که می خواهند با شایعه پراکنی و عیبجوی از دیگران از قبح و زشتی گناهان بکاهند و آن را در نظر مردم بی اهمیت جلوه دهند. این قبیل افراد با ذکر عیوب دیگران، جو جامعه را آلوده کرده و بدین وسیله برای تعمیم فساد و گسترش گناه زمینه سازی می کنند. پس اگر به سخن آن ها تربیت اثر داده نشود و در همه جا با بی اعتنایی مردم رو به رو شوند ناگزیر دست از این کار زشت برداشته و پی کار خود می روند. شخصی به نام محمد بن فضیل می گوید: خدمت امام هفتم حضرت موسی ابن جعفر علیه السلام رسیدم و عرض کردم فدایت شوم، درباره یکی از برادران دینی من کاری را نقل می کنند که من آن را ناخوش دارم ولی هنگامی که از خود او سوال می کنم انکار می کند با این که گروهی از افراد موثق و مورد اعتماد این خبر را برای من  نقل کرده اند. حضرت فرمود: ای محمد! گوش و چشم خود را در مقابل برادر مسلمانت تکذیب کن و اگر پنجاه نفر به عنوان شاهد قسم یاد کردند و درباره او چیزی به تو گفتند ولی خود او انکار کرد به گواهی آنان تربیت اثر مده، سخن او را بپذیر و گفته آنان را قبول مکن. سپس فرمود: مبادا چیزی را که مایه عیب و ننگ او و وسیله درهم کوبیدن شخصیت و شرف انسانی او می گردد منتشر کنی، زیرا در زمره کسانی قرار خواهی گرفت که خداوند درباره آنها فرموده است: «کسانی که دوست می دارند زشتی ها در میان مومنان پخش شود برای آنها عذابی دردناک در دنیا و آخرت است.»

درحدیث دیگری امام باقر علیه السلام فرمود: «یجب للمومن علی المومن أن یستر علیه سبعین کبیره»، هر مومنی وظیفه دارد هفتاد گناه کبیره را بر برادر مومن خود بپوشاند.

حضرت علی علیه السلام می فرماید: ای مردم! آن کس که نسبت به برادر دینی اش از لحاظ دین و مذهب سابقه خوبی سراغ دارد دیگر نباید به سخنانی که این و آن درباره او می گویند گوش فرا دهد. (اثر زیان کلام از زبان تیز سختتر و بیشتر است، زیرا) گاهی تیرانداز تیر می اندازد و تیرش به خطا می رود، اما کلام بی اثر نمی ماند (اگر چه دروغ باشد و سخن باطل و نادرست فراوان گفته می شود) ولی سخن های باطل نابود خواهد شد (و گناه آن برای گوینده باقی می ماند) و خداوند شنوا و گواه است، بدانید بین حق و باطل بیش از چهار انگشت فاصله نیست. از امام علیه السلام درباره این سخن سوال شد، حضرت انگشتانش را کنار هم گذاشت، میان گوش و چشم خود قرار داده، سپس فرمود: باطل آن است که بگویی شنیدم؛ و حق آن است که بگویی دیدم.