مضرات تفرقه و اختلاف میان مسلمانان از دیدگاه روایات

از جمله حقایق مسلم و انکار ناپذیر که هیچگونه شک تردیدی در آن راه ندارد لزوم اتحاد و همبستگی در یک اجتماع است. اگر مردم بخواهند زندگی خوبی داشته باشند و تحولات عظیمی در شئون مختلف زندگی به وجود آورند باید اجتماعی زندگی کنند، اجتماعی فکر کنند، اجتماعی تصمیم بگیرید و اجتماعی عمل کنند؛ یعنی باید نیروهای کوچک و پراکنده به یکدیگر بپیوندند و همه در یک نقطه متمرکز شوند تا بتوانند در پرتو اتحاد و انفاق و تبادل افکار و عقاید، در رفع مشکلات خود گام های موثری بردارند. روایاتی از ائمه معصومین (ع) در دست است که جمعیت ها را از تفرقه و گروه گرایی منع کرده است. در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم:

امیرمومنان علیه السلام می فرماید: «و احذروا ما نزل بالإمامم قبلکم من المثلات بسوء الإفعال و ذمیم الإعمال فتذکروا فی الخیر و الشر أحوالهم و اخذروا أن تکونوا أمثالهم»، از کیفرهایی که در اثر کردار بد و کارهای ناپسند بر امت های پیشین واقع شده بر حذر باشید و حالات آنها را در خوبی ها و سختی ها همواره یاد آرید، نکند شما مانند آنان باشید.

«فإذا تفکرتم فی تفاوت حالیهم فالزموا کل أمر لزمت العزه به شأنهم و زاحت الإعداء له عنهم و مدت العافیه  به علیهم و انقادات  النعمه له معهم و وصلت  الکرامه علیه حبلهم من  الإجتناب  للفرقه و الزوم و التحاض علیها و التواضی بها، والجتنبوا کل أمر کسر  فقرتهم و أوهن منتهم من تضاغن القلوب و تشاحن الصدور، و تدابر النفوس و تخاذل  الإیدی..»، پس اگر بیندیشند در تفاوت احوال آنها در زمان خوشی و رفاه و زمان سختی، آنگاه لازم می شود بر شما  که به سراغ عواملی بروید که باعث عزت و اقتدار آنان شد و دشمنانشان را از آنها دور کرد و عافیت و سلامت برایشان آورد و نعمت را در اختیارشان قرار داد و با این مکرمت و فضیلت پیوندشان را استوار ساخت، و آن عبارت است از پرهیز از تفرقه و اهتمام به الفت و محبت و توصیه و تشویق بر همگامی و همبستگی. ] سپس فرمود: [ از هر کاری که ستون فقرات آنها را در هم شکست و قدرتشان را سست کرد اجتناب ورزیدند؛ یعنی از کینه های درونی، بخل و حسادت و  پشت کردن به هم و ایجاد فتور سستی بین جامعه دوری گرینید.

تا آن جا که در شرح مومنان پیشین می فرماید: «فانظروا کیف کانوا حیث الإماء مجتمعه و الإهواء موتلفه و القلوب معتدله و الإیدی مترادفه و السیوف متناصره و البصائر نافذه و العزائم  واحده ألم یکونوا أربابا فی أقطار الإضین، و ملوکا علی  رقاب العالمین !  فانظر إلی ما صاروا إلیه فی اخر أمورمم حین وقعت الفرقه ، و تشتت الإلفه و اختلفت الکلمه و الإفئده، و تشعبوا مختلفین و تقرقوا متحاربین ، قد خلع الله عنهم لباس کرامته و سلبهم غضاره نعمته، و بقی قصص أخبار هم فیکم عبرا للمعتبرین»، بنگرید آنها چگونه بودند هنگامی که جمعیت هایشان متحد، خواسته ها متفق، قلب ها و اندیشه ها معتدل، دست هایشان پشتیبان هم، شمشیرها یاری کننده یکدیگر، دیدها نافذ و عزم ها و هدف ها همه یکی بود. آیا آنها مالک و سرپرست اقطار زمین نگردیدند و آیا زمامدار و پیشوای همه جهانیان نشدند؟! از آن طرف، پایان کار آنان  را نیز بنگرید، آن هنگام که پراگندگی در میان آن ها واقع شد، الفتشان به تشتت گرایید، اهداف و دل ها اختلاف پیدا کرد، به گروه های متعددی تقسیم شدند و در اثر پراکندگی، با هم به نبرد برخاستند. ]در این هنگام بود [که خدا لباس کرامت و عزت از تنشان بیرون کرد و وسعت نعمت را از آنان سلب نمود و تنها سرگذشتی از آنان در میان شما باقی مانده که مایه عبرت برای عبرت گیرندگان است....

«فإیاکم و التلون فی دین الله فإن جماعه تکرهون من الحق خیر من فرقه فیما تحبون من الباطل  و إن الله سبحانه لم یعط أحدا بفرقه خیرا ممن مضی و لا ممن بقی»، مبادا در دین و آئین خدا متلون و دو رنگ باشید که همبستگی و اتحاد در راه حق گرچه از آن کراهت داشته باشید بهتر است از پراکندگی در راه باطلی که مورد علاقه شما است؛ چرا که خداوند سبحان به هیچکس – نه گذشتگان و نه آنها که هم اکنون هستند- در اثر تفرقه چیزی نبخشیده است.

و در مورد دیگر، یکی از خطرهای  اختلاف را افتادن در دام شیطان معرفی کرده میفرماید: «و الزموا  السواد الإعظم فإن ید الله مع الجماعه و إیاکم و الفرقه فإن الشاذ من الناس للشیطان کما أن الشاذ من  الغنم للذئب»، و همواره همراه بزرگترین جمعیت هایی که طرفدار حق هستند باشید که دست خدا با جمعیت است. از پراکندگی بپرهیزید  که انسان تنها، بهره شیطان است چنان که گوسفند تک رو طعمه گرگ!

و در جای دیگر می فرماید: «إن الشیطان یسنی لکمل طرقه و یرید أن یحمل دینکم عقده عقده و یعطیکم بالجماعه الفرقه  و بالفرقه الفتنه فاصدفوا  عن نزغاته و نفثاته  ، و القبلوا النصیحه ممن أهداها إلیکم و اعقلوها علی أنفسکم»، شیطان راه های خویش را برای شما آسان جلوه می دهد و می خواهد پیمان های دینی شما را گره گره بگشاید و به جای جمعیت و همگان، تفرقه و به وسیله تفرقه، فتنه و آشوب برقرار سازد. بنابراین از وسوسه ها و فریب های او روی بگردانید و نصیحت را از کسی که آن را به شما هدیه می دهد بپذیرید و آن را در درون وجود خود نگه داری کنید.

و فرمود: «و اعلموا أن الشیطان  إنما یسنی لکم طــرقه لتتبعوا  عقبه»، بدانید که شیطان راه های ]فریب[ خود را برای شما آسان می نماید تا از او پیروی کنید.

شکست در سایه اختلاف

آنگاه که بین مردم عداوت و دشمنی بوجود آمد، در نتیجه، کارها را به یکدیگر واگذار کرده و هرکدام شانه از زیر بار مسئوولیت خالی خواهند کرد که این خود موجب شکست آنان می گردد، چنان که حضرت علی علیه السلام فرمود: «غلب و الله المتخاذلون»، به خدا سوگند، انها که دست از یاری یکدیگر بردارند قطعا شکست خواهند خورد.

و هنگامی که جمعیتی شکست خوردند اموال آنان به غارت خواهد رفت و دشمن بر آنها مسلط خواهد شد، چنان که امیر مومنان علیه السلام در نکوهش اصحاب خود فرمود: «فتواکلتم و تخاذلتم حتی شنت علیکم  الغارات و ملکت علیکم  الإوطان..»، شما سستی کردید و دست از یاری من برداشتید تا آن جا که دشمن به شما حمله کرد و اموالتان را به غارت برد و سرزمین شما را مالک شد... و این نبود جز در سایه اختلاف و عداوتی که بین یاران آن حضرت بوجود آمده بود.