توان و آمادگی رزمی سپاه اسلام در جنگ احد

جـنـگ احـد پـس از جـنـگ بـدر و با انگیزه هاى زیر از سوى مشرکان آغاز شد: انتقام کشتگان بدر، رهـایـى از تـنـگـنـاى اقـتـصادى و تحصیل امنیت راه تجارى مکه- شام و نیز تثبیت حاکمیت و رهبرى مـتـزلزل قـریـش. این انگیزه ها هم جنبه نظامى و هم سیاسى داشت که در اینجا تنها به بعد نظامى آن اشاره مى شود.

روحیه
مـشـرکـان در حـالى عـازم مـدیـنـه شدند که همه یکدل و یک رأى بودند. بر خلاف جنگ بدر که تـعـدادى کـنـیـزک آوازه خـوان هـمـراهشان بود، این بار زنان اشراف را براى تحریک و انگیزش لشکر و یادآورى کشتگان بدر با خود آوردند. این در حالى بود که مسلمانان به دلیـل اخـتـلافـى کـه بـر سـر مـحـل نـبرد با هم پیدا کردند، دچار دو دستگى شدند. آنهایى که مـایـل بـه جـنـگ در بـیـرون شـهـر بـودنـد، سـرشـار از شـوق و نـشـاط و تـعـدادى از آنـهـا کـه مایل به جنگ در مدینه بودند، با اکراه به میدان آمدند.

ترکیب
سـپـاه اسـلام تـرکـیـبـى نـاهـمگون داشت. گروهى از آنان شیفته شهادت و گروهى دیگر محتاط بـودنـد. مـنافقان نیز عازم میدان نبرد شدند، اما در نیمه راه به بهانه هاى واهى بازگشتند. در این حال، سپاه مشرکان متشکل از دسته ها و گروههاى زیر بود:
1 ـ قریش که پیکره اصلى سپاه را تشکیل مى داد و فرماندهى و هدایت نبرد را به عهده داشت.
2 ـ قبیله هاى اطراف مکه.
3 ـ منافقان: اینان ضد انقلابهایى بودند که از مدینه به مکه گریخته بودند و قریش روى آنـهـا زیـاد حـساب مى کرد. رئیس منافقان فردى به نام ابوعامر فاسق بود که به قریش چنین وعـده مـى داد: «اگـر مـن پـیـش قـوم خـود بـروم، دو تـن از آنـهـا در بـرابـر شـما نخواهند ایستاد.»
4 ـ زنـان: زنان شرکت کننده در این جنگ همسران اشراف قریش بودند و در رأس آنها، هند همسر ابوسفیان قرار داشت.

تعداد
عـده کـسـانى که مدینه را به سوى احد ترک کردند، حدود هزار تن بود. اما در نیمه راه منافقان بـه ریـاست عبدالله ابى به بهانه اینکه جنگى اتفاق نخواهد افتاد، به شهر بازگشتند. با تـوجـه بـه ایـنـکـه منافقان سیصد تن بودند، عده رزمندگان اسلام به هفتصد تن رسید. از این تعداد تنها صد نفر زره بر تن داشتند.
قریش که خاطره تلخ شکست بدر را به یاد داشت، تعداد جنگجویانش را به حدود سه هزار نفر افزایش داد. از این عده هفتصد تن زره داشتند، دویست اسب و سه هزار شتر نیز با نیروى مشرکان همراه بود.

فرماندهى
فـرمـانـدهـى سـپـاه اسـلام در ایـن جـنگ با شخص رسول خدا (ص) بود و فرماندهى سپاه کفر را ابـوسـفیان بر عهده داشت. وى بر خلاف ابوجهل (فرمانده مشرکان در جنگ بدر) فردى آزموده و باتجربه بود. از مـجـمـوعـه آنـچـه گـفـته شده دانسته مى شود که توان و آمادگى مشرکان نسبت به جنگ بدر، به مراتب بهتر بود و در برخى از جنبه ها مثل نیرو و تجهیزات بر مسلمانان برترى داشتند.