احکام عملی دین مسیح

هفت آیین مقدس

به عقیده مسیحیان، مسیح که از مردگان برخاست، در جامعه مسیحى زیست مى کند و همراه آن است. همچنین وى پیوسته همان کارهایى را انجام مى دهد که در طول حیات خود در فلسطین انجام می داد؛ مانند: تعلیم، دعا، خدمت، شفا دادن بیماران، غذا دادن به گرسنگان، عفو بدکاران و تحمل رنج و مرگ. کارهاى غیر آشکار مسیح در زندگى کلیسایى به وسیله آیینها آشکار مى شود؛ به دیگر سخن، هنگامى که یک مسیحى در مراسم مربوط به یکى از آیینها شرکت مى کند، ایمان دارد که با این عمل به ملاقات مسیح که از مرگ برخاسته و فیض خداى نجات بخش را به وى بخشیده است، می رود.
تقریبا همه مسیحیان اتفاق نظر دارند که دو آیین اصلى عبارتند از تعمید و عشاى ربانى. مسیحیان کاتولیک و ارتدوکس پنج آیین دیگر بر اینها مى افزایند و مجموع آیینها را به هفت مى رسانند. فرقه هاى پروتستان در تعداد آیینها اختلاف دارند، ولى اکثریت قاطع آنان دو آیین اول یعنى تعمید و عشاى ربانى را قبول دارند. برخى کلیساهاى پروتستان، مانند کویکرها و سپاه نجات هیچ یک از آیینها را نمى پذیرند.

1- تعمید

نخستین و اصلى ترین آیین که براى همه ضرورت دارد، تعمید است. انسان با تعمید به جامعه مسیحیت وارد مى شود و رسالت دائمى کلیسا را بر عهده مى گیرد. این رسالت عبارت است از گواهى دادن به کارهاى نجات بخش خدا به وسیله عیسى. به عقیده هر مسیحى، تعمید وسیله اى است که خدا با آن همه آثار زندگى و مرگ عیسى را عطا مى کند. هر مسیحى فقط یک بار، هنگام ورود به جامعه مسیحیت، تعمید مى پذیرد. تعمید اصولا با گونه اى از شستشو انجام مى گیرد. در برخى کلیساها رسم است که با ریختن آب بر سر شخص، وى را تعمید مى دهند. در بعضى کلیساهاى دیگر رسم است که شخص براى تعمید به زیر آب مى رود و بیرون مى آید. کلیساهایى نیز تعمید شونده را به آبهاى طبیعت، مانند نهرها و دریاچه ها، مى برند. هنگام تعمید، کشیش این عبارت را که از آخر انجیل متى اقتباس شده است، مى خواند: «تو را به نام پدر، پسر و روح القدس تعمید مى دهم.»
برخى کلیساهاى پروتستان تنها به نام عیسى تعمید مى دهند. عید پاک مهمترین جشن دینى مسیحیان است که به مناسبت پیروزى حضرت عیسى مسیح (ع) بر مرگ و برخاستن وى از مردگان، در سومین روز تصلیب وى نزد مسیحیان برگزار مى شود. واژه فرانسوى «پاک» Paques همان کلمه عبرى «پسح» است که از طریق یونانى و لاتینى به فرانسوى رفته و به مرور زمان به این شکل در آمده است. به گفته انجیلها، به صلیب رفتن و رستاخیز حضرت عیسى (ع) در ایام عید فصح یهود بوده است. عید پاک نخستین یکشنبه پس از نخستین بدر شدن ماه پس از اعتدال ربیعى است و روى این حساب، وقوع آن از 2 فروردین تا 5 اردیبهشت (22 مارس تا 25 آوریل) امکان دارد. عید فصح یهود (یادبود نجات بنى اسرائیل از دست فرعونیان) که در طى یک هفته از 16 تا 21 (و در خارج فلسطین تا 22) نیسان عبرى برگزار مى شود، در برخى از سالها با عید پاک مسیحیان مصادف مى شود. برخى از مراسم مسیحیان در عید پاک عبارت است از: شب زنده دارى، تلاوت کتب مقدسه، مناجات و دعا، برگزارى مراسم عشاى ربانى، جستجوى نمایشى جسد عیسى (ع) و اعلام رستاخیز وى، جشن و چراغانى، اهداى تخم مرغ رنگین و... قبل و بعد از عید پاک نیز مراسم عبادى مفصلى دارند که براى آشنایى با گوشه اى از آنها باید در زمان مناسب به برخى کشورهاى مسیحى مانند ایتالیا مسافرت کرد و از نزدیک آنها را دید؛ وگرنه که از این مراسم در کتابها داده مى شود و حتى فیلمهاى آن به شدت غلط انداز است. به هر حال مراسم عید پاک به مراتب از جشنهاى کریسمس و اول ژانویه دینى تر است و جنبه عبادى بیشترى دارد و به ترتیب زیر انجام مى شود:
1- هنگام غروب پنجشنبه، یادبود شام آخر عیسى برگزار مى شود.
2- حدود ظهر جمعه، مسیحیان خاطره مرگ عیسى بر صلیب را گرامى مى دارند.
3- بین غرب شنبه و صبح یکشنبه، به مناسب رستاخیز عیسى و بازگشت به زندگى تازه جشن عید پاک برپا مى شود.
مهمترین این یادبودها جشن عید پاک است که قبلا در غروب شنبه آغاز مى شد و در شب ادامه مى یافت و خاتمه آن هنگام سپیده دم یکشنبه بود که به گفته اناجیل، زمان برخاستن مسیح از مردگان بوده است. این در عصر ما مختصر شده و فقط دو تا چهار ساعت طول مى کشد. در این مراسم، تازه مسیحیان پیوستن خود به جامعه مسیحیت را اعلام مى کنند و تعمید مى گیرند. اعضاى قدیمى نیز ایمان خود را، با تعهد به زندگى مسیحى راستین، تجدید مى کنند.

2- تایید (یا تثبیت ایمان)

نیمه دوم از سلوک و پیشرفت در زندگى مسیحى تایید نامیده مى شود، که آیین دوم از آیینهاى هفتگانه است. در نیمه اول (یعنى تعمید) بر نجات از گناه تاکید مى شود و طى آن، خدا با فرد گناهکار آشتى مى کند و وى را به زندگى بر اساس ایمان و اطاعت فرا مى خواند. ولى در نیمه دوم (یعنى تایید) بر جنبه مثبت اداى شهادت به آنچه خدا به وسیله اى عیسى براى بشریت محقق ساخته است و نیز بر کمک خواستن از روح القدوس براى انجام این وظیفه تاکید مى شود؛ زیرا نجات در بخشیدن گناهان منحصر نیست، بلکه شامل پیگیرى رسالت عیسى براى تغییر جهان طبق اراده نیز مى شود. تایید به انسان براى تحمل و انجام مسوولیت در جامعه به گونه اى که شایسته یک مسیحى حقیقى است، نیرو مى بخشد.
تایید را اسقف یا جانشین او عطا مى کند و اساس آن مسح کردن داوطلب تایید با روغن است، همراه این عبارت: «روح القدوس را بپذیر، تا بتوانى به مسیح شهادت دهى.» در کلیساهاى مختلف ممکن است این عبارت اندکى تفاوت لفظى پیدا کند، ولى اصل معنا باقى مى ماند. اگر کسى که به کلیسا مى پیوند بالغ باشد، تعمید و تایید را همزمان و به عنوان دو نیمه یک آیین مى پذیرد. هرگاه وى در کودکى تعمید یافته باشد، تایید تا زمان بلوغ، یعنى یک بین 13 تا 16 سالگى، به تاخیر مى افتد. برخى کلیساهاى پروتستان کودکان را تعمید نمى دهند و مى گویند قبل از تعمید، شخص باید از روى آگاهى به پیروى از عیسى متعهد شده باشد.

3- ازدواج مسیحى

مسیحیان ازدواج عبارت را یک امر نمى دانند؛ زیرا ازدواج نشانه محبت خدا به بشریت است. ازدواج عبارت از یکى شدن محبت دو شخص که با یکدیگر براى زندگى مشترک، همراه با امانت دارى متقابل و همکارى، متعهد مى شوند و براى تولید مثل و تربیت فرزندان و رشد آنان در فضاى ایمان و محبت به خدا مى کوشند. از این رو، مسیحیان ازدواج را همچون رمز و نشانه اى بشرى براى شیوه رفتار خدا با انسان به شمار مى آورند، همان خداى پاک که انسانها را دوست دارد، به امور آنان اهتمام مى ورزد و به وعده هاى خود به آنان پایبند است. مسیحیان هنگام ازدواج متعهد مى شوند که یکى شدن مرد و زن را نشانه آشکارى براى محبت خدا به بشر و محبت مسیح با شاگردانش قرار دهند. به همین علت، مسیحیان ازدواج را التزام و تعهد در طول زندگى مى شمارند و با طلاق و تجدید فراش در زمان حیات همسر مخالفند.

4- دستگذارى، یا درجات مقدس روحانیت

با آیین دستگذارى، انسان خود را وقف خدمت به جامعه مسیحیت و در نتیجه، وقف خدمت به همه بشریت مى کند. درجات اصلى روحانیت سه است:
1- اسقف: وى نماینده مسیح در قلمرو معینى است که قلمرو اسقف خوانده مى شود و به نیابت از او تعلیم مى دهد، رهبرى مراسم عبادى را به عهده مى گیرد و خدمت مى کند.
2- کشیش: وى معاون اسقف است و به او در سه وظیفه یاد شده، در محدوده یک گروه، کمک مى کند.
3- شماس: وى کلام خدا را تبلیغ مى کند و به مساعدت بینوایان، سالخوردگان، بیماران و افراد در حال احتضار مى پردازد. سایر القاب کلیسایى، مانند پاپ، پاتریک، سر اسقف، کاردینال، ارشمندریت، موسیو و غیره نشان دهنده وظائف معینى است و ربطى به آیینهاى هفتگانه ندارد.

5- اعتراف

مسیحیان در آیین اعتراف از طریق توبه یا آشتى بخشایش الهى را دریافت مى کنند؛ زیرا ایشان نیز، مانند مسلمانان و یهودیان، معتقدند که توبه موجب بخشایش الهى مى شود.
مسیحیان خداوند این مغفرت را که همواره در دسترس بشر است، از طریق کارهاى نجات بخش عیسى در طول زندگى وى، براى همگان فراهم کرده است. از آنجا که گناه تنها بى حرمتى به خدا نیست، بلکه نتایج و پیامدهایى وضعى نیز در سطح جامعه دارد، مسیحیان نشانه بخشایش را در سطح جامعه کلیسایى دریافت مى کنند. آیین توبه در طول تاریخ مسیحیت اشکال مختلفى به خود دیده است. در قرون نخست تاریخ کلیسا، توبه به صورت علنى انجام مى گرفت. در قرون بعدى، اعتراف فردى به گناه پا گرفت و مرسوم شد.

6- تدهین (مالیدن روغن مقدس به بیماران)

اگر گناه بیمارى روح است و موجب سست شدن ارتباط انسان با خدا مى شود، بیمارى جسمى نیز مشکلى بشرى است که حیات زمینى را تهدید مى کند. در هر دو حال، مسیحیان براى شنیدن پیام رهایى بخش خدا آماده مى شوند؛ زیرا معتقدند که خدا مسیح را براى عیادت بیماران، شفا دادن ایشان و آماده کردن آنان در لحظات جان دادن فرستاده است. آیین تدهین بیماران نشان دهنده وجود خدا و محبت اوست و به یاد مى آورد که خدا انسانهایى را که به وسیله بیمارى مورد امتحان قرار گرفته اند، فراموش نمى کند. به دیگر سخن، هدف از این آیین آن است که با احساس جانکاه تنهایى و بى کسى بیماران مقابله نماید، مخصوصا در مواردى که جسم فرسوده شده و جان اندک اندک از تن مى رود و مرگ فرا مى رسد. مسح کردن بیماران با روغن مقدس مسلم مى سازد که آنان تنها نیستند، بلکه مسیح با ایشان است و آنان را به سوى خدا رهنمون مى شود. همچنین گروهى از برادران ایمانى با او هستند و براى او دعا مى کنند.

7- عشاى ربانى

عشاى ربانى در دید فرد مسیحى، تنها یکى از آیینهاى هفتگانه نیست، بلکه این عمل یکى از مسائل اساسى ایمان و شعائر عبادى مسیحیت است و در عین حال یادبود و بازسازى شام آخر عیسى با شاگردان در شب قبل از مرگ اوست. عیسى در آن عمل، نان و شراب را به عنوان گوشت و خون خود به شاگردان داد تا آنها را بخورند و بنوشند. مسیحیان هنگامى که در این مراسم شرکت مى کنند، باور دارند که مسیح با جسم خود نزد آنان حاضر مى شود. همچنین باور دارند همان طور که عهد خدا با قوم یهود توسط خون قربانیها بر کوه سینا استوار گردید، به همان ترتیب، عهد جدیدى بین خدا و بشریت به وسیله خون عیسى مسیح محکم و استوار شد. هر یک از کلیساهاى مسیحى در شعائر و آیینهاى برگزارى عشاى ربانى ابتکاراتى پدید آورده است؛ ولى دو عنصر اساسى در همه مراسم ثابت است:
1- خواندن دو یا سه مقطع از کتاب مقدس
2- خوردن قربانى مقدس.
هنگام تبرک نان و شراب، پیشواى مراسم سخنان عیسى در شام آخر را تلاوت مى کند. در کلیساهاى کاتولیک و ارتدوکس جز اسقف یا جانشین او یعنى کشیش، کسى نمى تواند پیشواى مراسم باشد و علاوه بر خواندن کتاب مقدس و خوردن قربانى، همخوانى و دعاى توسل و شکر، همراه با موعظه (که معمولا بر محور مقاطع تلاوت شده و تطبیق دادن آن با زندگى روزمره مسیحیان دور مى زند) و مصافحه نیز انجام مى شود. بسیارى از پروتستانها عشاى ربانى را بسیار مهم مى شمارند، به طورى که مى گویند براى اجراى درست و کامل آن مراسم، باید کاملا آماده شد و به همین دلیل، آن را تنها در برخى از مناسبتها برگزار مى کنند و بسیارى از ایشان سالى چهار بار یا ماهى یک بار مراسم عشاى ربانى را برپا مى کنند. ارتدوکس مراسم عشاى ربانى را در روزهاى یکشنبه و اعیاد برگزار مى کنند، ولى کاتولیکا مى گویند عشاى ربانى قلب عبادات روزانه است و به همین دلیل، آن مراسم را هر روز برپا مى دارند.