روزی رسول خدا (ص) به اصحابش فرمود:
«کدام یک از شما تمام عمرش را روزه می دارد؟»
سلمان فارسی عرض کرد: «من، یا رسول الله!»
پیامبر (ص) فرمود: «کدام یک از شما در تمام عمر شب زنده دار است؟»
سلمان: «من، یا رسول الله!»
حضرت فرمود: «کدام یک از شما هر شب قرآن را ختم می کند؟»
سلمان: «من، یا رسول الله!»
در این وقت یکی از اصحاب پیامبر (ص) خشمگین گشته و گفت: «یا رسول الله! سلمان خود یک مرد عجم (ایرانی) است و می خواهد به ما طایفه قریش فخر بفروشد. شما فرمودی کدام از شما همه عمرش را روزه می دارد. گفت من، با اینکه بیشتر روزها را غذا می خورد و فرمودی کدام از شما همه شبها بیدار است؟ گفت من در صورتی که بسیاری از شبها می خوابد و فرمودی کدام از شما هر روز یک ختم قرآن می خواند؟ گفت من، و حال آنکه بیشتر روزها ساکت است.»
رسول خدا (ص) فرمود: «خاموش باش ای فلانی! تو کجا و لقمان حکیم کجا؟! از خود سلمان بپرس تا تو را آگاه سازد.» در این وقت مرد روی به سلمان کرد و گفت: «ای سلمان! تو نگفتی همه روز را روزه می داری؟»
سلمان: «بلی! من گفتم.»
مرد: «در صورتی که من دیده ام که بیشتر روزها تو غذا می خوری.»
سلمان: «چنین نیست که تو گمان می کنی. من در هر ماه سه روز روزه می گیرم و خداوند متعال می فرماید: «من جاء بالحسنة فله عشر امثالها؛ هر كس كار نيكى بياورد ده برابر آن [پاداش] خواهد داشت و هر كس كار بدى بياورد جز مانند آن جزا نيابد.» (انعام/ 160)
هر کس کار نیکی انجام دهد ده برابر آن پاداش دارد.
علاوه ماه شعبان را تا رمضان روزه می گیرم بدین ترتیب من مثل اینکه تمام عمرم را روزه می دارم.»
مرد: «تو نگفتی تمام عمرم را شب زنده دارم؟»
سلمان: آری! من گفتم.»
مرد: «در حالی که می دانم بسیاری از شبها را در خوابی.»
سلمان: «چنان نیست که فکر می کنی. من از دوستم رسول خدا (ص) شنیدم که می فرمود: هر کس با وضو بخوابد گویا همه شب را احیاء کرده مشغول عبادت بوده است و من همیشه با وضو می خوابم.»
مرد: «آیا تو نگفتی هر روز همه قرآن را می خوانی؟»
سلمان: «آری! من گفتم.»
مرد: «در صورتی که تو در بسیاری از روزها ساکت هستی؟»
سلمان: «چنان نیست که تو می پنداری زیرا که من از محبوبم رسول خدا (ص) شنیدم که به علی (ع) فرمود: ای علی! مثل تو در میان امت من مثل سوره «قل هو الله احد» است هر کس آن را یک بار بخواند یک سوم قرآن را خوانده است و هر کس دو بار بخواند دو سوم قرآن را خوانده و هر کس سه بار بخواند همه قرآن را خوانده است.
ای علی! هر که تو را به زبانش دوست بدارد دو سوم ایمان را داراست و هر کس با زبان و دل دوست بدارد و با دستش یاریت کند ایمانش کامل است.
سوگند به خدایی که مرا به حق فرستاده اگر همه اهل زمین تو را دوست می داشتند چنانچه اهل آسمان تو را دوست دارند خداوند هیچ کس را به آتش جهنم عذاب نمی کرد و من هر روز سوره «قل هو الله احد» را سه بار می خوانم.»
آن گاه مرد معترض از جا برخاست و لب فرو بست. مانند اینکه سنگی به دهانش زده باشند.
پیامبر اکرم داستان اخلاقی لقمان حکیم عبادت بندگی جهان بینی اسلامی