مساله مهدویت در علم کلام و اعتقادات

متکلمان و متخصصان علم اعتقادی نیز، وجود مهدی را مستند شناخته اند، و در کتابهای علم کلام و عقاید در این باره، به بحثهای چند پرداخته اند، از جمله، تفسیر غیبت، فواید وجود امام در حال غیبت، صحت طول عمر و... متکلمان و علمای بزرگ عقاید، مسئله مهدویت را، در ارتباط با قاعده لطف الهی -که در علم کلام معروف است- تفسیر کرده اند. و ضرورت وجود امام را با این قاعده به ثبوت رسانیده اند. در این مقام فیلسوف معروف و متکلم بزرگ جهان اسلام خواجه نصیرالدین طوسی، چنین می گوید: «انحصار الطف فیه معلوم للعقلاء، و وجوده لطف، و تصرفه آخر، و عدمه منا؛ در نزد خردمندان روشن است که لطف الهی (پس از فرستادن پیامبر)، منحصر است در تعیین امام (تا مردمان، بی راهبر و مربی و معلم نمانند، و کتاب سنت، شارحی لایق و مطممئن داشته باشد، و واسطه فیض قطع نگردد)، و وجود امام -به خودی خود- لطف است از سوی خداوند. و تصرف او در امور (و حضور اجتماعی او، و تشکیل حکومت اسلامی و نشر تربیت قرآنی به وسیله او) لطف دیگر است. وغیبت او، مربوط به خود ماست».
چون مهدی (ع) آخرین خلیفه و حجت خدایی است، لازم بود که خود را از گزند حوادث و دستهایی که او را می جستند تا از میان ببرند، مصمون بدارد. و چون موقعیت امام، به منزله موقعیت پیامبر است پس از تبلیع (یعنی: احکام تبلیغ شده است) پس با پنهان بودن او، مردم -اگرچه از دیدارش محرومند- عبث رها نخواهند شد، بلکه باید به احکامی که در دست است عمل کنند البته اگر روزی تمام نوامیس دین ضایع گشت آنگاه ظهور خواهد کرد. در کتابهای عقاید به دلیل قطعی بودن، مسئله مهدی را بر اساس اسلام و مدارک اسلامی، و احادیث فراوان نبوی، اعتقاد به این مسئله را جزء ضروریات اسلام شمرده اند. و منکر آن را، منکر ضروری دانسته اند. علم کلام دانشی است که اعتقادات دینی، و جهانبینی مذهبی را، با دلیل و استدلال عقلی رقابت می کند. به سخن دیگر علم استدلال عقلی است بر عقاید و مباین و سیاست و نظامات شرعی. عالم به این علم را متکلم می گویند. جمع آن: متکلمان و متکلمین.