صفات حضرت ابراهیم علیه السلام از دیدگاه کتب آسمانی

منابع و مآخذی که بتوانند دین ابراهیمی را برای ما ارائه بدهند، بر دو نوع است: نوع اول- کتب مقدسه ای است که اهل کتاب به آنها ایمان دارد و در عقاید و تکالیف و اخلاق به آنها استناد می نماید. نوع دوم- فطرت پاک و عقل خالص و منزه از آلودگی های اوهام و تخیلات است.
نوع اول- کتب مقدسه که عبارتند از: قرآن و انجیل و تورات. بدیهی است که در این کتابها یک عده اصول و قضایای صریح به عنوان عقاید و تکالیف و حقوق و اخلاقیات دین ابراهیم وارد نشده است. بلکه ما در آن کتب حقایق مزبوره را از قضایا یا صفات مستند به ابراهیم (ع) استخراج خواهیم کرد؛ زیرا هر صفت اختیاری برای انسان از اعمال و گفتارها و اندیشه های اختیاری او حاصل می گردد، مانند علم، عدالت، مدیریت و اخلاق فاضله و امثال آنها. و این اعمال و اقوال و افکار یا به تکالیف و احکام صادر از خداوند سبحان بوسیله وحی مستند می گردد و یا به آنچه که وجدان صاف و آگاه در حقایق عالی حیات حکم می کند متکی می باشد.
نوع دوم- اما آن قضایای شخصی و صفات خصوصی حضرت ابراهیم (ع) که در کتب مقدس آمده است مانند مأموریت الهی او برای ذبح فرزندش اسماعیل یا اسحق (ع) و مانند صفت نبوت و مانند این امور که از حیطه اختیار آدمی خارج است نمی تواند منشا تکلیف برای ما باشد.
اینک نخست می پردازیم به آن صفات عالی ابراهیمی که در قرآن آمده است:
1- صدق در حد اعلا در سخن و کردار و اندیشه (مریم آیه 41)
2- پیروزی مطلق در آزمایش های شدید (بقره آیه 124)
3- تطهیر خانه خدا و آماده ساختن آن برای عبارت (بقره آیه 125)
4- اشتیاق کامل به امنیت و صلح و معیشت زیبا برای مردم. (بقره آیه 126)
5- بازگشت (توبه) به خدا (بقره آیه 128)
6- اعتقاد به اسلام (دین فطرت) (بقره آیه 132 و 131 و 128)
7- آموزش عبادت و تکالیف الهی (بقره آیه 128)
8- اشتیاق به بعثت رسولان برای تلاوت آیات خداوندی و تعلیم کتاب و حکمت به فرزندانش (همه مردم) و تزکیه آنان. (بقره آیه 129)
9- تشویق و ترغیب برای تحصیل رشد و کمال و نهی از رویگردان شدن از کمال که مقتضای دین ابراهیم است (بقره آیه 130)
10- پیروی از دین حنیف که مقتضای فطرت و رنگرزی اصل انسانی است (بقره آیات 138 و 135) و (آل عمران آیه 67)
11- اعتقاد به توحید (بقره آیات 138 و 135) و (آل عمران آیه 64)
12- دوستی اصیل که ناشی از تقرب به خدا بوسیله اعتقادات سالم و اعمال صالح است. (نساء آیه 125)
13- اعلان مخالفت با مشرکین (انعام آیه 74) و (توبه آیه 114)
14- بینایی به ملکوت آسمانها و زمین (انعام آیه 75)
15- رسیدن به درجه یقین (به خدا و به حقایق غیبی) (انعام آیه 75)
16- اهمیت دادن به عقل و استدلال برای اثبات حق (انعام آیه 76 الی 79)
17- مراعات ادب و احترام در بحث و احتجاج (انعام آیه 76 الی 79)
18- ارائه امن ترین راه برای اعتقادات (انعام آیه 80 الی 83)
19- اخلاص در همه عبادات برای خداوند متعال (انعام آیه 162)
20- توجیه زندگی و مرگ تنها برای خدا (انعام آیه 126)
21- صبر و بردباری (توبه آیه 114)
22- مناجات با خدا (توبه آیه 114)
23- رحم و محبت برای مردم (ابراهیم آیه 36)
24- شریعت آسان و بدون مشقت (حج آیه 78)
25- اسناد آفرینش و هدایت و اطعام و سیراب کردن و شفاء و میراندن و زنده کردن به خداوند (این اسناد مربوط به قانون عام لاحول و لاقوة الا بالله می باشد) (شعرا آیه 78 الی 81)
26- قبول حاکمیت از طرف خداوند متعال (شعراء آیه 78 الی 81)
27- توکل بر خدا (ممتحنه آیه 4)
28- اعتقاد به اینکه سرنوشت همه مردم به سوی خداست. (ممتحنه آیه 4)
29- رشد و کمال از طرف خداوند عنایت می شود. (انبیاء آیه 51)

صفات حضرت ابراهیم (ع) از دیدگاه تورات و انجیل
در کتاب تورات صفاتی به حضرت ابراهیم (ع) نسبت داده شده است که کشف از وصول آن حضرت به عالی ترین درجات رشد و کمال انسانی می نماید. نمونه ای از آن صفات بدین قرار است:
1- ابراهیم به تنهایی یک امت عظیم الهی است. (تورات، تکوین، اصحاح دوازدهم 1-3)
این صفت را در قرآن مجید نیز مشاهده می کنیم: ابراهیم به تنهایی یک امت مطیع خداوندی و رستگار می باشد. (نحل آیه 123)
2- خداوند ابراهیم را مبارک و عطا کننده برکت قرار داده است (تورات- تکوین- اصحاح دوادزهم 1-3)
3- خداوند همه مردم روی زمین را بوسیله ابراهیم (ع) برکت داده است. (تورات- تکوین- اصحاح دوازدهم 1-3)
4- دین ابراهیم روی زمین را از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب فرا خواهد گرفت. (تورات- تکوین- اصحاح دوازدهم 1-3)
5- خداوند به ابراهیم ظاهر شد و ابراهیم او را دید. (تورات، تکوین، اصحاح هفدهم-1)
6- ابراهیم به رشد و کمال رسیده است. (تورات- تکوین- اصحاح دوازدهم 2)
7- خداوند عهد نبوت و امامت بر همه مردم را به ابراهیم عطا نموده است. (تورات- تکوین- اصحاح دوازدهم 6)
در عهد جدید (انجیل) سخن درباره حضرت ابراهیم (ع) در بیش از 30 مورد آمده است. در این موارد تمجید و تعظیم برای آن حضرت فراوان ذکر شده است مانند:
الف- اینکه او پدر همه امت ها است.
ب- او خلیل الله (دوست خاص) خدا است.
ج- امت او زمین را به ارث می برند.
اگر ما در آنچه که در قرآن و انجیل و تورات آمده است دقت کنیم خواهیم دید که این کتب مقدس در اینکه او پدر همه ما اهل کتاب است اتفاق نظر دارند. و اگر ما به دین این پیامبر بزرگ که از طرف خدا آمده است ایمان بیاوریم، در دین جهانی ابراهیمی که دین فطرت و وجدان صاف و عقل سلیم است هماهنگ خواهیم گشت.