حقوق خداوند از نظر امام علی (ع)

امام علی (ع) در خطبه 216 نهج البلاغه درباره حق خداوند فرمود: «و لو کان لاحد ان یجری له و لا یجری علیه لکان ذلک خالصا لله سبحانه؛ اگر کسی باشد که او بر دیگران حق داشته باشد و دیگران بر او حقی نداشته باشند، او فقط طلبکار باشد، هیچ نوع مسئولیت و مدیونیت درباره او صدق نکند، او ذات اقدس الهی است»، زیرا حقی که او بر بندگان دارد به معنای حظ و بهره نیست که در عوض دین او به عهده او بیاید، این معانی درباره مخلوقات صادق است که از یکدیگر بهره می برند و به یکدیگر بهره می رسانند، خداوند غنی مطلق و فیاض مطلق است. در نظام تکوین، مخلوقات در یکدیگر تأثیر دارند و از یکدیگر متأثر می شوند، به یکدیگر بهره می دهند و از یکدیگر بهره می برند، در نظام اجتماع هم بر طبق نظام تکوین، حقوقی و دیونی وضع شده که همه از یکدیگر بهره ببرند و به یکدیگر بهره برسانند تا اجتماع سیر کمالی خودش را طی کند. اما ذات اقدس الهی از این معانی منزه است، هر چه از ناحیه ذات اقدس او به بندگان رسیده و می رسد همه تفضل است، احسان است، جود است، و به همین دلیل مخلوقات سراسر وجودشان نسبت به ذات اقدس الهی دین است، یک پارچه مسئولیت و مدیونیت می باشند: «لا یسئل عما یفعل و هم یسئلون؛ (خدا) از آنچه می کند بازخواست نمی شود، ولی آنها بازخواست می شوند» (انبیاء/ 23).