نواقص و اشکالات حوزه های علوم دینی امروز

طلاب علوم دینیه، کنکور ورودی ندارند و لذا ممکن است کسی که صلاحیت ورود در این مؤسسه مقدس را ندارد وارد شود و چون امتحانی در کار نیست طلاب در بالا رفتن از کتاب پائین تر به کتاب بالاتر آزادند و بدیهی است که بسیار اتفاق می افتد که افرادی پیش از آنکه مراتب پائین تر را طی کنند گام به بالا می گذارند و تحصیلاتشان متوقف و خودشان دلسرد می گردند.
طلاب استعداد یابی نمی شوند و در نتیجه ممکن است کسی که استعداد فقاهت یا فلسفه یا کلام یا ادبیات یا تاریخ یا تفسیر و غیره دارد، در غیر رشته ای که استعداد دارد بیفتد و استفاده کامل از وجودش نشود. رشته های تحصیلی علوم دینیه اخیرا بسیار به محدودیت گرائیده و همه رشته ها در فقاهت هضم شده و خود رشته فقه هم در مجرایی افتاده که از صد سال پیش به این طرف از تکامل باز ایستاده است (صفحه 124 همین کتاب). یکی از نواقص دستگاه روحانیت آزادی بی حد و حصر لباس روحانیت است. تدریجا روحانیون از لحاظ لباس با دیگران متفاوت شده اند و لباس مخصوص پیدا کرده اند همچنان که سپاهیان و نظامیان و برخی اصناف دیگر نیز لباس مخصوص دارند.
در تشکیلات روحانی -بر خلاف سایر تشکیلات- هر کسی بدون مانع و رادع می تواند از لباس مخصوص آن استفاده کند. بسیار دیده می شود که افرادی که نه علم دارند و نه ایمان، به منظور استفاده از مزایای این لباس به این صورت در می آیند و موجب آبرو ریزی می گردند. در حوزه های علوم دینی ادبیات عرب خوانده می شود، اما با متد غلطی. نتیجه طلاب علوم دینی پس از سال ها تحصیل ادبیات عرب با آنکه قواعد زبان عرب را یاد می گیرند خود زبان عرب را یاد نمی گیرند، نه می توانند با آن تکلم کنند و نه می توانند از عربی فصیح استفاده کنند یا به عربی فصیح بنویسند.
افراط در مباحثه و شیوع علم اصول در عین اینکه یک نوع قدرت و هوشیاری در اندیشه طلاب ایجاد می کند یک نقص دارد و آن اینست که طرز تفکر طلاب را از واقع بینی در مسائل اجتماعی دور می کند و به واسطه اینکه حتی منطق تعقلی ارسطویی نیز به قدر کافی تحصیل و تدریس نمی شود، روش فکری طلاب بیشتر جنبه جدلی و بحثی دارد و این بزرگترین عاملی است که سبب می شود طلاب در مسائل اجتماعی واقع بینی نداشته باشند. مهمترین نقصی که در دستگاه رهبری دینی ما فعلا به وجود آمده مربوط به بودجه و معاش و نظام مالی و طرز ارتزاق روحانیون است.