معنای پیچیده و باز شدن نامه اعمال در آخرت

باید دید که به چه علت خداوند درباره چگونه عرضه نامه عمل انسان بر او میفرماید: «ألزمنـ'ه طـائره و فی عنقه؛ ما نامه عمل او را دور گردن او پیچیدیم؟ » (اسراء/ 13) چون گردن انسان محلی است که چنانچه شخص نیکوکار باشد و مستحق جایزه و پاداش باشد، طوق و گردنبندی از جواهرات به گردن او آویزان می کنند تا بر روی سینه او نمودار باشد؛ و اگر شخص آدم بدعمل و مجرم باشد، غل و زنجیر را نیز به گردن او می آویزند. پس بنابراین گردن محل پاداش محسنین و مسیئین است نسبت به آن إحسان و إسائه ای که داشته اند.
و بر این اساس در اینجا به عنوان کنایه تعبیر شده است که آن نامه عمل به گردن انسان بسته میشود و ملازم و ملابس وجود انسان است. یعنی هر کسی هر عملی انجام دهد در دنیا، آن أعمال پیچیده میشود دور گردنش و بطور لف جمع میشود. هر عملی بر روی عمل دیگر لف و پیچیده میگردد و دیگر به چشم نمی خورد. چون تمام اعمالی را که انجام داده ایم الآن در پیش چشم ما حاضر نیست؛ اعمالی انجام میدهیم و میگذرد.
عینا مانند کاغذهائی را که در سابق الایام می نوشتند و آنرا لوله میکردند و از شهری به شهر دیگر میفرستادند؛ بخصوص پادشاهان که عهدنامه ها را می نوشتند و أحکامی را صادر میکردند، آنرا طومار می نمودند؛ و روی یک صفحه کم عرض و طولانی به طول ده متر، پنج متر، دو متر یا کمتر و بیشتر، بعد از نوشتن و امضاء کردن، آنرا می پیچیدند و لوله میکردند بطور طومار، و به شکل استوانه در می آمد، و جلدی برای آن از طلا و یا نقره می ساختند و آن طومار را در آن جلد گذارده و سرش را لحیم نموده و برای طرف مقابل میفرستادند که اگر أحیانا در راه باران بیاید رطوبت بر آن اثر نکند و بهتر محفوظ باشد. این طومار چون به دست طرف مقابل می رسید و آنرا باز میکرد نامه را از اول میگرفت و تا به آخر میخواند به همان ترتیبی که نوشته شده بود.
پس، وقتی که این نامه را می نوشتند به تدریج آنرا پیچیده و لوله می نمودند تا آن کاغذ تمام می شد؛ و وقتی که میخواستند بخوانند باید همه آنرا باز میکردند و از اول مطلب میخواندند تا آخر. در وقت نوشتن، کاغذ را به تدریج لف نموده و می پیچیدند؛ اینک در موقع قرائت حتما باید باز شده باشد؛ کاغذ را نشر نموده و باز می کنند: «و نخرج له و یوم القیـ'مة کتـ'با یلقاه منشورا؛ و روز قیامت برای او نامه ای که آنرا گشوده می بیند بیرون می آوریم» (اسراء/ 13). منشور یعنی باز شده و گسترده شده. ما اعمالی را که افراد بشر انجام میدهند می پیچیم؛ دور چی می پیچیم؟ دور گردن آنها می پیچیم، ملازم آنها و ملاصق گردن آنها قرار میدهیم؛ و چون پیچیده شد دیگر انسان، پیچیده شده را نمی بیند؛ ولیکن در روز قیامت ما این أعمال پیچیده شده را باز می کنیم و به صورت کتاب و طومار منشور آنرا می بیند و قرائت میکند.
«اقرأ کتـابک! کفی بنفسک الیوم علیک حسیبا!؛ بیا نامه عملت را خودت بخوان! خودت مشاهده کن! کافی است که امروز خودت حسابرس خود باشی» (اسراء/ 14)، بهترین حسابگر و حسابرس برای تو امروز خودت هستی! حسابگر خوبی برای خودت هستی؛ و چنین حسابگری که نفس خود تست برای تو کافی است. و نیاز به یک محاسب دیگری که بیاید و حساب را از تو بکشد نداری! چرا؟ برای آنکه أعمال خودت بوده و اکنون در مرأی و مسمع خودت حاضر و مشهود است.
این را میگویند عالم تطایر کتب. این عالم همان صورت باز شدن اعمال است بعد از پیچیده شدن. و بعد از فناء که انسان به بقاء خدا بقاء پیدا میکند و رجوع میکند به عالم هستی، تمام أعمال خود و خود را از زمان تولد تا زمان مرگ با همه آثار و خصوصیاتی که بوده و داشته است، در هر نقطه از مکان ها و در هر لحظه از زمان ها با تمام قرائن حافه، و جماعت هائی که انسان با آنها سر و کار داشته یا خلوت هائی که داشته، و اخلاق و صفاتی که داشته و ملکاتی که دارا بوده و نیت هائی که برای انجام أعمال از او پدید می آمده است، همه و همه را باز شده می بیند و میخواند.