مردمی که در قیامت میزان اعمال ندارند

دو دسته از مردم میزان ندارند: اول افرادی که از جهت بدی و زشتی به حدی رسیده اند که اعمال آنها حبط شده است، و در این صورت عمل خوبی ندارند و لو فی الجمله که اندازه گیری شود. «أُوْلَـ'ئکَ الَّذِینَ کَفَرواْ بِـَایَـ'تِ رَبِّهِمْ وَ لِقَآئهِ فَحَبِطَتْ أَعْمَـ'لُهُمْ فَلاَ نُقِیمُ لَهُمْ یَوْمَ الْقِیَـ'مَةِ وَزْنًا؛ آن کسانی که کافر شده اند به آیات خدا و لقای پروردگارشان، پس اعمال آنها نابود می شود، و ما در روز قیامت برای آنها وزنی قائل نمی شویم و میزانی بر پا نمی داریم» (کهف/ 105)
دوم کسانی که از اخلاص و مجاهده با نفس اماره گذشته و به درجه خلوص و طهارت مطلقه رسیده اند و از فانیان در ذات خدا گشته و طبق آیه قرآن از مقرّبین و مخلَصین (به فتح لام) شده اند. آنها در عالم توحید به مرحله ای رسیده اند که همه گونه اقسام غیریت را بر انداخته و بنیاد کثرت را که مبنی بر تخیلات و توهمات اندیشه باطل است، در نهاد وجودی و در صقْع نفسانی خود آتش زده اند، و به مقام مشاهده وحدت در کثرت و کثرت در وحدت رسیده، و در عین فنای در واحدیت خدا در احدیت آن ذات اقدس نیز فانی شده اند، و در اینصورت دیگر برای آنها بقایایی از وجود و عمل و صفت نمانده است که آن را میزان کنند؛ همه را یکسره به خدا سپرده اند و مِلک طِلق خدا دانسته اند؛ چیزی نمانده است که به خود نسبت دهند و بر آن اساس قابل توزین باشند.
«فَأُولَـ'ئکَ یَدْخِلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فِیهَا بِغَیْرٍ حِسَابٍ؛ همگی بدون حساب و کتابی و بدون اندازه و مقداری داخل در بهشت می شوند و روزی می خورند» (غافر/ 40)
در آنجا حقیقت «یَا لَیْتَنی کُنّت مَعَهمَ فِافوزَ فَوْزًا عَظِیمًا»؛ «کاش من با آنها می بودم و به نوای بزرگی می رسیدم» (نساء/ 73) است. یعنی معیت صرف با اولیای خدا و با معصومان که خودشان و وجودشان و کردارشان عین میزان قسط و عدل و حق است. و آن کسی که فانی شد و هر شائبه تجلی هستی نفسانی خود را زدود و به «صِبْغَةُ اللَهِ الَّتی لا صِبْغَةَ مَعَها؛ رنگ خدایی آن چنان رنگی که هیچ رنگی ضمیمه آن نیست» در آمد، در آنجا مقام دوئیت برخاسته است و معیت پیدا شده است. محبت شدید محب را در محبوب فانی می کند؛ و برای فانیانِ در ولایت میزانی بر پا نمی دارند.
علیُّ حُبُّهُ جُنَّة *** قَسِیمُ النّارِ وَالْجَنَّةْ
وَصیُّ الْمُصْطَفَی حَقًّا *** إمامُ الاْءنْسِ وَالْجِنَّةْ
«محبت و دوستی نسبت به علی بی ابی طالب سپری است از آتش. اوست که تقسیم کننده بهشت و دوزخ است و به حق، وصی بلافصل حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی است. و امام و سید و سالار کاروان انسان و جن است.»