جامعیت و اعتدال، رمز اسلام حقیقی

اسلام هرگز «نؤمن ببعض و نکفر ببعض» را نمی پذیرد که بگوییم این گوشه اسلام را قبول داریم ولی آن گوشه اش را قبول نداریم. انحرافات در دنیای اسلام از همین جا پیدا شده و می شود که ما یک گوشه را بگیریم و بچسبیم ولی گوشه های دیگر را رها کنیم، به این ترتیب قهرا همه را خراب و فاسد می کنیم. همین طوری که روش بسیاری از زاهد مسلکان ما در گذشته غلط بود، روش کسانی که تمام اسلام را در مثلا کتاب مفتاح جستجو می کردند، در بیاض و دعا جستجو می کردند غلط بود، روش کسانی هم که به کلی از دعا و عبادت و نافله و فریضه استعفا داده و فقط می خواهند در مسایل اجتماعی اسلام بیندیشند، غلط است.
ما باید مسلمان کامل و جامع باشیم. ارزش اسلام به جامعیت آن است. نه آنطور باشیم که فقط به عبادت بچسبیم و غیر آن را رها کنیم و نه مثل آنها که اخیرا پیدا شده اند باشیم که اسلام را فقط به تعلیمات اجتماعیش بشناسیم و به عبادت استخفاف کنیم، عبادت را تحقیر کنیم. عبادت گذشته از اینکه خودش یک رکن و مرکب تقرب به پروردگار است و گذشته از اینکه «اقم الصلوة لذکری» (طه/14)، نماز برای یاد خدا بودن و نزدیک شدن به اوست و نزدیک شدن به خدا به هدف دیگری ماورای خود نیاز ندارد، گذشته از همه اینها اگر ما عبادت را تحقیر بکنیم، از سایر وظایف هم می مانیم. عبادت قوه مجریه و ضامن اجرای سایر دستورات اسلامی است.