عزت نفس در کلام امام حسین (ع)

از کلمات و جملات معروف امام حسین (ع) در روز عاشورا جملات زیر است که تا دامنه قیامت، از آن حرارت و نور می تابد، حماسه، کرامت، عزت و شرافت نفس می بارد:
«ألا و ان الدعی ابن الدعی قد رکزنی بین اثنتین بین السله و الذله و هیهات منا الذله یأبی الله ذلک لنا و رسوله و المؤمنون و حجور طابت و طهرت و انوف حمیه و نفوس ابیه من ان نؤثر طاعه اللئام علی مصارع الکرام؛ آگاه باشید که این مرد بی پدر، ناپاک و پسر ناپاک عبیدالله ابن زیاد مرا بین دو چیز ثابت و میخکوب نموده است: یا با شمشیر جنگ کردن و شربت شهادت نوشیدن، یا تن به ذلت و خواری دادن. چقدر ذلت از ما دور است! خداوند بر ما زبونی و ذلت را نمی پسندد و پیامبر اکرم و مؤمنین نمی پسندند؛ و دامن های پاک و پاکیزه ای که ما را در خود پرورش داده اند، و سرهای پرحمیت، و نفس های استواری که ابدا زیر بار ظلم و تعدی نمی روند، بر ما نمی پسندند که اطاعت فرومایگان و زشت سیرتان را بر قتلگاه کریمان و ثروتمندان ترجیح دهیم» (مقتل خوارزمی، ج 2، ص 7و8، با اندک اختلافی، لهوف و تحت العقول، ص 171).
در روز عاشورا امام حسین (ع) گاهی سوار اسب می شد و با مردم صحبت می کرد. یک نوبت که می خواست صدایش را همه بشنوند سوار شتر شد که بلند باشد (مثل کسی که روی منبر است و از دیگران بالاتر است. چون دیگران سوار اسب بودند) و در وسط میدان همه او را ببینند. آنگاه جملات فوق را فرمود: «ما کجا و تن به خواری دادن کجا؟! تفاوت از زمین تا آسمان است. خدای ما برای ما ذلت را نمی پسندد، پیامبر (ص) نمی پسندد، آن دامنهایی که ما در آن دامنها پرورش یافته ایم، دامن امام علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا به ما اجازه نمی دهد. گویی می گوید اگر از مؤمنین جهان تا دامنه قیامت بپرسند که شما برای حسین (ع) ذلت را می پسندید یا شمشیر را، تمام مؤمنین عالم خواهند گفت ما شمشیر را می پسندیم نه ذلت را. آن ها نمی پسندند که ما اطاعت لئیمان و پست فطرتان را ترجیح بدهیم برخوابگاه مردان بزرگوار یعنی بر مقاتل و کشتنگاهها.
از سخنان امام در روز عاشورا است: «لا و الله لا اعطیهم یدی اعطاء الذلیل و لا افر فرار العبید؛ نه، به خدا قسم مانند یک انسان ذلیل با آن ها بیعت نمی کنم و نیز مانند یک برده فرار نمی کنم» (انساب الاشراف، جلد 3، 188).