عمرو بن قرظه انصاری خزرجی کوفی

شخصیتی که خودش دوست حسین بن علی (ع) و برادرش دشمن آن حضرت بود!
عمروبن قرظة بن کعب خزرجی انصاری، از اصحاب بسیار فعال امام حسین (ع)، اصالتا مدنی و ساکن کوفه بود، پدرش قرظه از صحابه رسول خدا و راوی حدیث از قبیله خزرج بود که به شهر کوفه هجرت کرده بود، سپس از یاران امام علی (ع) شد و امام او را مدتی والی فارس کرد. قرظه در جنگ های احد، در رکاب رسول خدا و بعد علی بن ابیطالب (ع) و در جنگ صفین یکی از پرچمداران لشگر امام علی (ع) بود. وی سال 51 هجری قمری درگذشت. او اولین کسی بود که در کوفه برایش نوحه سرایی کردند! برادر عمرو، علی بن قرظه، جزو سپاهیان عمر بن سعد و از دشمنان حسین بن علی (ع) در واقعه کربلاست. در جریان قیام حسینی، عمرو بن قرظه از کوفه به کربلا آمد و خود را به امام حسین (ع) رساند. وی از طرف امام مأموریت داشت تا با عمر بن سعد گفت و گو کند و برای امام جواب آورد. اگرچه آن زمان که شمر بن ذی الجوشن از کوفه به کربلا آمد، این مذاکره قطع شد. نیز صبح روز عاشورا در کربلا عمرو به همراه سعید بن عبدالله حنفی حفاظت از جان امام را به عهده گرفت و مراقب بود تا اگر تیری به طرف امام اصابت می کرد، آن را با سینه و پیشانی به جان می خرید. به نقل تاریخ، وی بعد از کشته شدن مسلم بن عوسجه، از امام خود اجازه ی رفتن به میدان گرفت و در مقابل امام به جنگ با دشمن پرداخت تا عده ی زیادی را کشت و زخم های زیادی به بدنش رسید. او هر تیری که به جانب حسین (ع) می آمد، خود را سپر می کرد تا به امامش آسیبی نرسد و این چنین بود تا از کثرت جراحات از پای درآمد. عمرو در هنگام جنگ چنین رجز می خواند:
قدعلمت کتیبة الانصار
ان سوف احمی حوزة الذمار
ضرب غلام غیر نکس ساری
دون حسین مهجتی و داٰری
سپاه انصار باور دارند که من از این حریم دفاع خواهم کرد. با ضربه ای بسان ضربه ی جوانی که نمی گریزد و خود را پیشتر از همه در جنگ می افکند. جان من و همه خاندان ما فدای حسین.
آنگاه به امام خطاب کرد که «ای پسر پیامبر! آیا به وظیفه ام و به عهد و پیمانم وفا کردم؟» امام فرمود: «آری، و تو در بهشت پیشاپیش من هستی. سلام مرا به جدم، رسول خدا، برسان و بگو که من نیز به دنبال تو به پیشگاه او و به دیدارش خواهم آمد». سرانجام عمرو به شهادت رسید. بعضی مورخان هم شهادت او را در میانه ی میدان جنگ می دانند.
برادر عمرو، علی نام داشت؛ اگرچه بلاذری، نام او را زبیر ثبت کرده است. او از دشمنان امام حسین (ع) بود که با لشگریان کوفه برای جنگ با امام به کربلا آمد. روز عاشورا، وقتی از شهادت برادرش عمرو، باخبر شد، از بین صف دشمن بیرون آمد و امام را این چنین خطاب کرد: «یا حسین یا کذاب بن الکذاب؛ ای حسین، ای دروغگو! ای پسر دروغگو! برادرم را گمراه کردی و فریب دادی تا به قتل رساندی!» حضرت سیدالشهداء در پاسخ این جسارت فرمود: «خدا برادرت را گمراه نکرد بلکه او را هدایت کرد و تو گمراه شدی!» علی بن قرظه گفت: «خدا مرا بکشد اگر من تو را نکشم!» و سپس به امام حمله کرد ولی نافع بن هلال به او مجال نداد، نیزه ای به او وارد کرد و او مجروح شد سپس قومش او را از میدان بیرون بردند.