حسد از نظر پیامبر اکرم (ص)

خدای عزوجل در سوره محمد آیه 33 می فرماید: «یا ایها الذین آمنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و لاتبطلوا اعمالکم؛ ای کسانی که ایمان آوردید خدا و فرستاده او را فرمان برید و عملهای خویش را باطل نکنید». یعنی همچنانکه با کارهای نیکتان، درختان بهشت را بوجود می آورید، با اعمال بد خویشتن نیز آتش جهنم را شعله ور می سازید و ممکن است این آتش، آنچه را که حسنات شما ایجاد کرده اند نابود سازند. یکی از این اعمال بد حسد می باشد.
در حدیث است که پیامبر اکرم فرمود: «ان الحسد لیاکل الایمان کما تاکل النار الحطب؛ حسد ورزیدن، ایمان آدمی را می خورد آنچنان که آتش، هیزم را می بلعد و خاکستر می کند». معلوم می شود جهنم نیز مانند بهشت صحرائی خالی است، آتشها و عذابها تجسم همان گناهانی است که به دست بشر روشن و فرستاده می شود، مار و کژدم و آب جوشان و خوراک زقوم دوزخ، از ناپاکیها و پلیدیها خلق می شود، همان طوری که حور و قصور و نعیم جاویدان بهشت از تقوا و کارهای نیک آفریده می شود. خدا در سوره سبا آیه 5 در مورد دوزخیان می فرماید: «اولئک لهم عذاب من رجز الیم؛ برایشان عذابی دردناک از شکنجه است».
و در حدیث دیگرى از پیامبر اکرم مى خوانیم: «ستة یدخلون النار قبل الحساب بستة؛ شش گروهند که قبل از حساب الهى وارد آتش دوزخ مى شوند به خاطر شش چیز»! «قیل یا رسول الله من هم؟؛ عرض کردند اى رسول خدا! آنها کیانند»؟ «قال: الامراء بالجور، و العرب بالعصبیة، و الدهاقین بالتکبر، و التجار بالخیانة، و اهل الرستاق بالجهالة، و العلماء بالحسد؛ زمامداران به خاطر ظلم و بیدادگرى، عرب به خاطر تعصب، کدخدایان و خان ها به خاطر تکبر، تجار به خاطر خیانت به مردم، روستاییان به خاطر جهل و دانشمندان به خاطر حسد» (المحجة البیضاء، جلد 5، صفحه 327) به این ترتیب حسد در درجه اول بلاى بزرگ براى دانشمندان است!
در حدیث دیگرى از پیامبر اکرم نقل شده که فرمود: «انه سیصیب امتى داء الامم! قالوا: و ماذا داء الامم؟! قال: الاشر و البطر و التکاثر و التنافس فى الدنیا، و التباعد و التحاسد حتى یکون البغى، ثم یکون الهرج!؛ به زودى بیمارى (بزرگ) امتها، امت مرا فرا مى گیرد! عرض کردند: بیمارى (بزرگ) امتها چیست؟ فرمود: هوسرانى و عیاشى و فزون طلبى، مسابقه در دنیاپرستى، اختلاف و نفاق و حسد نسبت به یکدیگر و سرانجام به ظلم و ستم و سپس به هرج و مرج مبتلا مى شوند»! (غررالحکم شرح فارسى، جلد 1، صفحه 326).
همچنین از رسول خدا نقل شده است که مى فرماید: خداوند به حضرت موسی (ع) فرمود: «لاتحسدن الناس على ما آتیتهم من فضلى، و لاتمدن عینیک الى ذلک، و لاتتبعه نفسک، فان الحاسد ساخط لنعمى، ضاد لقسمى الذی قسمت بین عبادی و من یک کذلک فلست منه و لیس منی!؛ اى موسى! هرگز در مورد آنچه به مردم از فضلم عطا کرده ام حسد مورز و چشم به آنها ندوز و آنها را در دل پیگیرى نکن (و بر این امور خرده مگیر)؛ زیرا حسود نسبت به نعمت هاى من خشمگین و مخالف تقسیمى است که در میان بندگانم کرده ام، هر کس چنین باشد نه من از اویم و نه او از من است»! (اصول کافى، جلد 2، صفحه 307).
در حدیث دیگری از پیغمبر اکرم نقل شده که فرمود: «ثلاث لاینجو منهن احد: الظن، و الطیرة، و الحسد، و ساحدثکم بالمخرج من ذلک، اذا ظننت فلاتحقق، و اذا تطیرت فامض، و اذا حسدت فلاتبغ؛ سه چیز است که هیچ کس از آن رهایى نمى یابد: گمان بد، فال بد و حسد و من راه نجات از آنها را براى شما بازگو مى کنم، هنگامى که گمان بد درباره کسى بردى، ترتیب اثر به آن نده و هنگامى که فال بد زدى اعتنا مکن و به کار خود ادامه بده و هنگامى که به کسى حسد پیدا کردى ستم مکن (و در گفتار و اعمال با حسد هماهنگ مشو)» (محجة البیضاء، جلد 5، صفحه 325). در حدیث دیگرى آمده است: «قل من ینجو منهن؛ کمتر کسى از این سه صفت نجات مى یابد» (محجة البیضاء، جلد 5، صفحه 325).
در حدیثی راجع به درمان حسد از پیامبر اکرم مى خوانیم: «اذا حسدت فلاتبغ؛ هنگامى که نسبت به کسى حسد پیدا کردى بر طبق آن عمل نکن و بر او ستمى روا مدار» (تحف العقول، صفحه 50). در حدیث پر معنایى از پیامبر اکرم نقل شده است که درباره مردى از طایفه انصار شهادت داد که او از اهل بهشت است، هنگامى که درباره زندگى این مرد بهشتى تحقیق کردند عبادت زیادى در او مشاهده نکردند، بلکه دیدند شب هنگام که به بستر استراحت مى رود یاد خدا مى کند و سپس به خواب مى رود تا موقع نماز صبح، مشاهده این وضع موجب سؤال از خودش شد، او در جواب گفت: «ما هو الا ما ترون غیر انى لااجد على احد من المسلمین فى نفسى غشا و لا حسدا على خیر اعطاه الله ایاه؛ وضع من همان است که دیدید، ولى من نسبت به هیچ کس از مسلمانان که خدا نعمتى به او بخشیده در دل خود نه خیانتى مى بینم و نه حسدى بلکه من خیرخواه همه هستم و از نعمت هاى آنها خوشحالم» (محجة البیضاء، جلد 5، صفحه 325).
در حدیث دیگرى آمده است که پیامبر اکرم فرمود: «ان اعظم الناس منزلة عندالله یوم القیامة امشاهم فى ارضه بالنصیحة لخلقه؛ بلند مقام ترین مردم در پیشگاه خداوند در قیامت کسى است که از همه بیشتر تلاش در خیرخواهى مردم کرده است» (اصول کافى، صفحه 28، حدیث 5 و 4). در روایت دیگرى از همان حضرت میزان و معیارى براى خیرخواهى بیان شده و آن این است که از منافع دیگران به اندازه منافع خویش دفاع کند فرمود: «لینصح الرجل منکم اخاه کنصیحته لنفسه؛ باید هر کدام از شما نسبت به برادر مؤمن خود خیرخواه باشد به همان اندازه که نسبت به خویش خیرخواه است» ( همان مدرک).