تفرش

تفرِش، شهری است واقع در استان مرکزی ایران که در میان حلقه ای از کوه ها قرار گرفته است. شهر تفرش در بخش مرکزی شهرستان تفرش قرار گرفته است. دیرینگی این شهر به پیش از اسلام می رسد و نام آن که در اصل "گبرش" بوده و از "گبر" به معنی زرتشتی می آید، گواهی بر این مدعاست.

دانشمندان و بزرگان این شهر
پروفسور محمود حسابی "پدر علم فیزیک نوین ایران"
استاد عباس سحاب "پدر علم جغرافیای ایران"
پروفسور احمد پارسا "پدر علم گیاه شناسی ایران"
دکتر ابوالقاسم بهرامی "پدر علم میکروب شناسی ایران"
دکتر عبدالکریم قریب "پدر علم زمین شناسی ایران" (اهل گرکان آشتیان)
دکتر محمد قریب "پدر علم پزشکی کودکان ایران" (اهل گرکان آشتیان)
بی دلیل نیست که این شهر را "شهر پدران ایران" لقب داده اند.

استادان بزرگ هنر خوشنویسی مانند "استاد فتحعلی واشقانی"، "علی منظوری حقیقی" و "عباس منظوری" که از پیشکسوتان و بزرگان هنر خط ایران به شمار می آیند، صحتی دیگر بر اثبات جوهر باسوادی و هنر خوشنویسی در این منطقه است. به دلیل اینکه دانشمندان و سخنوران زیادی از تفرش برخاسته اند، این منطقه به شهر "مشاهیر علم و ادب ایران" نیز مشهور شده است.
این شهر به "شهر دانشگاهی" نیز معروف است. چرا که دارای دانشگاه صنعتی امیر کبیر در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا، مجتمع دانشگاه آزاد واحد تفرش و دانشگاه پیام نور است.
بناها و آثار تاریخی و معماری که در این منطقه به چشم می خورد، بیشتر مربوط به دوران پس از اسلام است. امامزاده "ابوالعلی مهدی" متعلق به دوران ایلخانی از نظر معماری چشم گیر است و جزو آثار ملی و به ثبت رسیده است. همچنین مسجد جامع "ششناو" مربوط به دوران سلجوقیان، "شاهزاده احمد" و "امامزاده محمد" و "امامزاده قاسم" مربوط به دوران صفویه و بنای "بی بی ستین" که تاریخچه آن نامعلوم است و "تکیه زاغرم" مربوط به دوره قاجار، از دیگر آثار ملی به ثبت رسیده این شهر است. از دوران پیش از اسلام نیز یادگارهایی در منطقه به جا مانده است که می توان از قلعه های گبری، سنگنگاره ها که در مناطق خاصی از بیابانهای تفرش قرار دارند و گورهای نشسته بر فراز روستای کبوران (گبران) نام برد.
از دیگر دیدنی های ناشناخته تفرش، آتشکده است که بر فراز روستای کبوران جای گرفته و به "چهار طاقی" معروف است. یکی دیگر از نامهایی که تفرش به آن معروف است "شهر گردو و بادام" است. علت خوب بودن این دو محصول در این منطقه، وجود درصد کمی آهک در خاک منطقه است. بزرگ ترین درخت گردو با محیط ۶ متر و قطر 1،9 متر در روستای طراران (دلارام) قرار دارد و سالانه پانزده هزار عدد گردو می دهد.

در بیابان های مستعد و استثنایی این منطقه نیز گیاهان متنوع وحشی و دارویی بسیار رشد می کند. همچنین گیاهانی نظیر زیتون و زعفران که در دو آب وهوای متفاوت رشد می کنند، هر دو در تفرش کشت می شوند. به همت سازمان محیط زیست و آب و هوای اقلیمی که این منطقه دارد، انواع وحوش از قبیل قوچ، بز وحشی، گرگ، روباه، شغال، کبک، تیهو، بلدرچین، غاز، مرغابی وحشی، جوجه تیغی، سگ آبی، انواع موش آبی و موش کور، لاک پشت، خوکچه وحشی، خفاش، جغد، عقاب، قرقی، شاهین، سهره، بلبل، قناری، دارکوب، شانه به سر، دم جنبانک، کبوتر چاهی، قمری، انواع مار سمی و مار آبی یافت می شود.
یکی از جاذبه های طبیعی تفرش آب معدنی "چشمه گراو" است. این چشمه به فاصله ۵ کیلومتری تفرش میان دو روستای کبوران و طراران واقع گردیده و دسترسی به آن آسان است. آب آن معدنی و دارای خواص درمانی است.
محصولات تزیینی و هنری ساخته شده از مس، مهم ترین فعالیتهای صنایع دستی است که یکی از سوغات اصلی تفرش را تشکیل می دهد و جریان صنعت و مدرن شدن هنوز این فعالیتها را متوقف نکرده است. فرآورده ها و فعالیت های دیگر مردم، قالیبافی، گیوه دوزی، صنایع دستی مسی، خشکبار، زنبورداری، دامداری و مرغداری است. سیستم آبیاری و هدایت آب، از دیرباز در این شهر به صورت قنات و آب انبار بوده و ویرآبهای متعددی با توانایی مهندسی بالا، جهت مصارف شرب یا کشاورزی ساخته شده است. زیباترین آب انبار که با هنر معماری بسیار حرفه ای ساخته شده است، "آب انبار بلور" است که جزو آثار ملی به ثبت رسیده و توسط سازمان میراث فرهنگی بازسازی شده است و تبدیل آن به یک نگارخانه فرهنگی هنری از برنامه های سازمان میراث فرهنگی استان مرکزی است.
رمز همه این شرایط خاص و برکات محفوظ طبیعی که اکنون در اختیار ماست، به دلایلی مانند دور ماندن از آلودگی های صنعتی، شیمیایی و ماشینی است که زمینه مناسبی را برای تبدیل شدن آن منطقه به یک مرکز گردشگری، تفریحی، استراحتی و پژوهشی در استان مرکزی و ایران فراهم می سازد.
پروفسور محمود حسابی را همه می شناسند. او در نیمه نخست سده حاضر، با ارائه خدمات بسیار در کشور از جمله تاُسیس دانشگاه تهران، به پیشبرد دانش کشور کمک بسیاری کرد. تئوری های او در دانش فیزیک موجب شد که همه او را پدر فیزیک نوین ایران بدانند.
عباس سحاب نیز که در سال ۱۳۰۰ به دنیا آمد، در سراسر عمر خویش لحظه ای از پژوهش و مطالعه بازننشست. تهیه و انتشار بسیاری از نقشه ها و اطلس های کشور، تهیه نخستین کره جغرافیایی به زبان فارسی و مراوده علمی با کارتوگرافان بزرگ دنیا، از او چهره ای ممتاز در علم نقشه کشور ساخت. مردی که همگان او را پدر علم نقشه در کشور می دانند.
استاد عبدالکریم قریب نیز دانشمند پر آوازه دیگری است که در سال ۱۲۹۱ به دنیا آمد. او تمام عمر خویش را در حوزه زمین شناسی به مطالعه و تحقیق گذراند و شاگردان بسیاری را پرورش داد. وی در تاُسیس چندین مرکز علمی پژوهشی در حوزه زمین شناسی نیز فعالیت داشته است.
پروفسور احمد پارسا نیز که در سال ۱۲۸۶ به دنیا آمد، در سال ۱۳۱۲ دکترای گیاه شناسی خود را در فرانسه گرفت.
او در فاصله سالهای ۱۳۲۹ - ۱۳۲۱، نخستین کتاب گیاهشناسی مستقل ایران را به زبان فرانسه تاُلیف کرد که در ۵ جلد و بیش از ۷۰۰۰ صفحه توسط وزارت فرهنگ آن زمان منتشر شد. تألیف دهها کتاب در حوزه گیاه شناسی و راه اندازی موزه علوم طبیعی ایران از دیگر خدمات اوست. وی در سال ۱۳۷۶ در کالیفرنیا درگذشت.
حاج ابراهیم کاریابی نیز از مردان زحمتکش شهرستان تفرش بود که وی را پدر عمران و آبادانی شهر تفرش نامیده اند.