بررسی پدیده ابر و سوگند به آن در قرآن

از پدیده های جوی که مورد سوگند قرآن قرار گرفته «ابر» می باشد که عبارت است: " فالحاملات وقرا"، (ذاریات/آیه 2: سوگند به ابرها که بار سنگین باران را به امر حق به دوش گیرند.)

اکثر مفسران چهار سوگند آغاز سوره ذاریات را مربوط به چهار موضوع مستقل یعنی: باد، ابر، کشتی و فرشتگان می دانند، و برخی آنها را پیوسته به هم و مربوط به یک موضوع می دانند که عبارت است از: بادها  و خصوصیات آنها. حال در مورد آیه ی مورد بحث، اکثر مفسران می گویند مقصود از حاملات، ابرها  هستند که بار سنگین باران را با خود حمل می کنند و از نقطه ای به نقطه دیگر می برند. دسته ای از مفسران می گویند: مقصود از حاملات نیز بادها هستند که ابرها را با خود حمل می کنند.

کلمه "وقر" (به کسر واو) که در آیه آمده به معنی بار سنگین است، باری که در سر یا پشت گذارند، یا باری که در شکم باشد، پس آیه به معنی: سوگند به بردارندگان بار سنگین. بار سنگین یعنی ابرهایی که بار گران باران را حمل می کنند و می برند، می باشد. در قرآن آیاتی در مورد کیفیت تشکیل ابر و سپس ریزش باران از آن وجود دارد از جمله در سوره ی روم آیه 47 و سوره نور آیه 43 که قسمت اول آیه اخیر را با آیه قبلی  ترکیب کرده و مطالب ذیل را به دست می آوریم:

1. "یرسل الریاح" ارسال بادها، وزیدن مستمر باد و رسیدن دو جناح باد.

2. "فتثیر سحابا" برانگیختگی و برآشفته شدن ابر: برخورد دو جناح سرد و گرم در خط جبهه و ایجاد حالت ناپایدار و حفره ی طوفانی، شرط  اصلی تشکیل ابرهای انباشته است.

3. "یزجی سحابا" رانده شدن به دنبال هم و ملایم و منظم ابرها – رژه قطار ابرها از بالای سر نطقه مشروب شونده.

4. "فیبسطه فی السماء کیف یشاء" گسترده شدن در آسمان به نحو خاص، راه افتادن ابرهای انباشته (کومولوس) و پشمکی (سیروس) به همراه جبهه و پراکنده شدن در آسمان.

5. "ثم یولف بینه" پیوسته شدن قطعات ابر به یکدیگر، تبدیل سیروس ها به سیرواستراتوس (پشمکی سفره ای) و پوشیده شدن تمام سطح آسمان از ابرهای سفره ای (استراتوس) و سفره ای انباشته (استراتوکومولوس).

6. "فیجعله کسفا" پیدا شدن توده های ابر تیره رنگ- رسیدن طبقات پایین و اولیه ی  حفره به بالای سر، یعنی ابرهای کم ارتفاع و متراکم سفره ای فشرده (استراتونیمبوس).

7. "ثم یجعله رکاما" بر روی هم قرار گرفتن کامل و تراکم ابرها- آخرین مرحله یعنی موقعی که ضخامت ابرها حداکثر ارتفاع جو را پر کرده، شرایط تقطیر و ریزش باران کاملا فراهم شده است.

8. "فتری  الودی  یخرج من خلاله" خروج اولین قطرات از خلال ابرها- انجام عملیات با دانه شدن ذرات و سقوط آنها. یعنی نزول پر برکت باران و جاری شدن آب که مایه ی حیات همه موجودات زنده  می باشد، صورت می گیرد.