تأکید به مهربانی و محبت با کودکان در احادیث و روایات

یکی از بهترین وسائل پرورش صحیح عواطف کودکان، نوازش کودک و ابراز مهر و محبت  نسبت به او است. همانطور  که کودک فطرتاً  به غذا  و آب و هوا و خواب احتیاج دارد به محبت و نوازش نیز محتاج است. محبت مطبوع ترین غذای روان کودکان است. کودک از بوسیدن، بوئیدن، در آغوش گرفتن، نوازش کردن، محبت نمودن، خشنود می شود، مسرور می گردد و لذت می برد. محبت، ر یشه اصلی شجره اخلاق و فضیلت و مایه اساسی سجایای انسانی است. محبت خداوند به مردم و محبت مردم به خدا، حب پیغمبر و امام به امت، و حب امت به پیغمبر و امام، علاقه و محب مسلمین به یکدیگر، سرمایه اساسی دین است. در آیات قرآن شریف و روایات اسلامی محبت، بسیار مهم تلقی شده تا جائی که حضرت امام صادق علیه السلام در ضمن حدیثی فرموده است: «آیا حقیقت دین، جز محبت و دوستی چیز دگری است؟»

طفلی که از دوران اول کودکی به قدر کافی از مهر پدر و مادر بهره برده و از چشمه گوارای محبت سیراب شده است، روحی شاد و روانی با نشاط دارد. او در باطن خود احساس محرومیت نمی کند و  گرفتار عقده های درونی نیست، در دل وی گل های فضائل اخلاق، به آسانی شکفته می شود و اگر در زندگی با موانعی مواجه نگردد بشری  مهربان و با فضیلت، انسان دوست و خدمتگزار خواهد شد. در روایات اسلامی محبت به کودک، به صورت های مختلف توصیه  شده و اولیاء اسلام به پیروان خود در این باره سفارش های موکد نموده اند. اینک بعضی از آن روایات را بیان می کنیم:

رسول اکرم (ص) ضمن خطبه ای در بیان وظائف مردم در ماه رمضان فرمود. به بزرگسالان خود احترام کنید و نسبت به کودکان خویش ترحم و عطوفت نمائید.
پیغمبر اکرم (ص) فرمود: «کسی که به کودکان مسلمین رحمت و محبت نکند و بزرگسالان را احترام ننماید از ما نیست».
از وصایای علی (ع) نزدیک وفات، این بود که در خانواده خود به کودکان عطوف و مهربان باش و بزرگترها را احترام کن.
امام علی (ع): البته باید کودک در رفتار خود پیرو بزرگسال باشد و حتما باید بزرگسال به کودک رئوف و مهربان باشد. مبادا مانند جفاکاران و ستمگران دوران جاهلیت رفتار کنید!
امام صادق  ( ع) می فرمود: مردی که نسبت به فرزند خود محبت بسیار دارد مشمول رحمت و عنایت مخصوص خداوند بزرگ است.
رسول اکرم (ص) فرمود: « کودکان را دوست بدارید و نسبت به آنان رئوف و مهربان باشید.»

روش رسول اکرم (ص) در خانواده  این بود که همه روزه صبح دست محبت به سر فرزندان خود می کشید. آن کس که فرزند خود را ببوسد حسنه ای در نامه عمل او ثبت خواهد شد و آن کس که فرزند خود را شاد کند خداوند او را در قیامت مسرور می نماید. فرزندان خود را بسیار ببوسید زیرا برای شما در هر بوسیدن درجه ای است. رسول اکرم حسن و حسین علیهما السلام را بوسید.

اقرع بن حابس که ناظر مهر و عطوفت پیغمبر نسبت به فرزندان خود بود عرض کرد: من ده فرزند دارم و هرگز آنها را نبوسیده ام. حضرت در جواب فرمود ربطی به من ندارد که خداوند ریشه  رحمت و شفقت را از قلب تو کنده است.

علی علیه السلام  می فرمود: «بوسیدن کودک، رحمت و محبت است، بوسیدن زن، شهوت است، بوسیدن پدر و مادر، عبادت است، و بوسیدن برادر مسلمان، دین است.»

روزی پیغمبر اکرم با جمعی از مسلمین در نقطه ای نماز می گزارد. موقعی که آن حضرت به سجده می ر فت حسین (ع) که کودک خردسالی بود به پشت پیغمبر سوار می شد و پاهای  خود را حرکت می داد و هی هی می کرد. وقتی پیغمبر می خواست سر از سجده بردارد او را می گرفت، پهلوی خود به زمین می گذارد. باز در سجده دیگر، و تا پایان نماز طفل مکرر به پشت پیغمبر سوار می شد. یک نفر یهودی ناظر این جریان بود. پس از نماز به حضرت عرض کرد: شما با کودکان خود طوری رفتار می کنید که ما هرگز چنین نمی کنیم. پیغمبر اکرم در جواب فرمود: اگر شماها به خدا و رسول خدا ایمان می داشتید به کودکان خود عطوف و مهربان بودید. مهر و محبت پیغمبر عظیم الشان نسبت به کودک، مرد یهودی  را سخت تحت تاثیر قرار داد و صمیمانه آئین مقدس اسلام را پذیرفت.

از این چند حدیث، ارزش مذهبی مهر و محبت در برنامه پرورش کودک، به خوبی  واضح  می شود. مردان و زنان مسلمان موظفند نسبت به همه کودکان عموما، و به فرزندان خود خصوصا با محبت و مهربان باشند. زندگی سالم و طبیعی، عبارت از پیروی صحیح  از قوانین فطرت و مقررات متقن خلقت است. هرکس از قوانین فطری که سنن قطعی خداوند بزرگ است سرپیچی نماید بدون تردید، دچار کیفر و مجازات طبیعی خواهد شد. تمایل به غذا فطری بشر است، خودداری از خودردن غذا و عدم ارضاء این خواهش  طبیعی، منجر به کیفر ضعف و ناتوانی می شود و ادامه آن، مجازات مرگ دارد. تمایل به خواب فطری بشر است، کیفر خودداری از ارضاء این تمایل، ناتوانی بدن و مسمومیت  است و  ادامه آن باعث مرگ می شود. تمایل جنسی، طبیعی انسان سالم است، خفه کردن قوه شهوت و عدم ارضاء آن، عوارض روانی متنوعی دارد و در بعضی از مواقع به مجازات دیوانگی منجر می شود. یکی از تمایلات فطری بشر که از دوران کودکی آشکار می گردد خواهش محبت و مهربانی است، ارضاء این خواسته، اطاعت از قانون خلقت و فرمانبرداری از آئین فطرت است. اگر کودکی به قدر کافی و به اندازه صحیح از مهر و نوازش، برخوردار شود روانی شاد و روحی امیدار دارد و در طول ایام زندگی یک انسان  طبیعی است.