ضرورت اتحاد و همبستگی بین مسلمانان از دیدگاه آیات و روایات

یکی از آداب معاشرت و حسن سلوک و خوش رفتاری با مردم، روحیه هماهنگی و همبستگی است، زیرا از جمله حقایق مسلم و انکارناپذیر که هیچگونه شک تردیدی در آن راه ندارد لزوم اتحاد و همبستگی در یک اجتماع است. اگر مردم بخواهند زندگی خوبی  داشته باشند و تحولات عظیمی در شئون مختلف زندگی به وجود آورند باید اجتماعی  زندگی کنند، اجتماعی فکر کنند، اجتماعی تصمیم بگیرید و اجتماعی عمل کنند؛ یعنی باید نیروهای کوچک و پراکنده به یکدیگر بپیوندند و همه در یک نقطه متمرکز شوند تا بتوانند در پرتو اتحاد و انفاق و تبادل افکار و عقاید، در رفع مشکلات خود گام های موثری بردارند. گرچه در این امر که آیا انسان برحسب فطرت اجتماعی است یا آنکه در اثر ضرورت و نیاز تن به زندگی اجتماعی داده است اختلاف نظر وجود دارد ولی، در هر حال، بشر بدون تعاون و اجتماع نمی تواند به زندگی خود ادامه دهد و تا افراد جامعه با یکدیگر متحد نشوند و همیاری نداشته باشند موفقیتی نصیبشان نخواهد شد.

قرآن و دعوت به اتحاد

با توجه به این که اتحاد و همبستگی و یک پارچگی در تحقق آرمان ها و پیشرفت امور اجتماعی نقش سازنده و فعالی را ایفا می کند، قرآن مجید در موارد مختلف مسلمانان را به اتحاد و انفاق فرا خوانده و از سرانجام شوم تفرقه و اختلاف، آنها را برحذر می دارد و می فرماید: «و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا و اذکروا  نعمت الله علیکم إذ کنتم أعداء فالف بین قلوبکم فأصبحتم بنعمته إخوانا و کنتم علی شفا حفره من النار فانقذکم  منها کذلک یبین الله لکم آیاته لعلکم تختدون» (سوره آل عمران/آیه 103)، همگی به ریسمان خدا ]قرآن و اسلام و یا به ریسمان ولایت و.....[ چنگ زنید و پراکنده نشوید و نعمت خدا را بر خود به یاد آرید که چگونه دشمن یکدیگر بودید او در دل های شما الفت ایجاد کرد و به برکت نعمت او برادر شدید، و شما بر لب حفره ای از آتش بودید، خدا شما را آن جا برگرفت ]و نجات داد[. این چنین خداوند آیات خود را بری شما آشکار می سازد، شاید هدایت شوید. خداوند متعال تفرقه و اختلاف را موجب از دست دادن عزت و استقلال می داند که می فرماید: «و أطیعوا الله و رسوله و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ریحکم و اصبروا  إن الله مع الصابرین» (سوره انفال/ آیه 46)، پیرو دستورهای خدا و پیامبرش باشید و با یکدیگر به نزاع و کشمکش دست نیازید که ]اگر چنین کنید[ سست می شوید و قدرت و ابهت شما از میان می رود، و صبر و پایداری کنید که خداوند با صابران است.

اختلاف، نوعی عذاب الهی

قرآن مجید در جای دیگر اختلاف و درگیری را یکی از بلاهای آسمانی می داند که میفرماید: «قل هو القادر علی أن یبعث علیکم عذابا من فوقکم أو من تحت أرجلکم و یلبسکم  شیعا و یذیق بعضکم بأس بعض انظر کیف نصرف الآیات لعلهم یفقهون» (سوره انعام /آیه 65)، بگو او قادر است عذابی از طرف بالا و یا از زیر پایتان بر شما فرو فرستد یا آن که لباس تفرقه و پراکندگی بر شما بپوشاند و طعم جنگ ]و ناراحتی[ را به هر یک از شما به وسیله دیگری بچشاند. ببین چگونه آیات گوناگون را برای آنان بازگو میکنیم، شاید بفهمند ]و بازگردند[.

از این آیه استفاده می شود که اختلاف و تشتت و پراکندگی در میان مردم بقدری خطرناک است که در ردیف عذاب های آسمانی و صاعقه ها و زلزله ها قرار گرفته است. به همین دلیل، قدرت های بزرگ برای اینکه بهتر بتوانند به آمال و آرزوهای شوم خود برسند و بر مردم جهان حکومت کنند و جان و مال و فرزندان و ناموس آنان را مورد تجاوز قرار دهند یکی از شیوه هایی که به کار می گیرند این است که بین ملت ها اختلاف ایجاد می کنند، همانگونه که قرآن مجید درباره فرعون می فرماید: «إن فرعون علا فی الأرض و جعل أهلها شیعا یستضعف طائفه منهم یذ بح أبناءهم  و یستحیی نساءهم إنه کان من المفسدین» (سوره قصص/ آیه 4)، فرعون برتری جویی در سرزمین ]مصر[ کرد و اهل آن را گروه گروه کرد. گروهی را به ضعف و ناتوانی می کشاند، پسران آنها را سر می برید و زنان آنان را ]برای کنیزی[ زنده نگاه می داشت. او بی تردید از مفسدان بود.

از این آیه به خوبی روشن می شود که فرعون برای تقویت پایه های حکومت مستبدانه خود یکی از جنایاتی که انجام داد ایجاد تفرقه میان مردم مصر بود و این همان سیاستی است که می گوید: «تفرقه بینداز و حکومت کن.»

اختلاف، حربه شیطان

از آنجا که کار شیطان گمراه کردن و فریب دادن مردم و دور نگه داشتن آنان از مسیر خوشبختی و سعادت است برای رسیدن به این هدف از حربه اختلاف و دشمنی میان مردم استفاده می کند. قرآن کریم در این باره می فرماید: «أنما یرید الشیطان أن یوقع بینکم العداوه و البغضاء» (سوره قصص/آیه 4)، شیطان می خواهد در میان شما عداوت و دشمنی ایجاد کند..

اسلام، آئین وحدت

از آنجا که اسلام آئین وحدت و یگانگی است و پیروان خود را از هرگونه نفاق و تفرقه و پراکندگی برحذر می دارد، خداوند متعال به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم می فرماید: «أن الذین فرقوا دینهم وکانوا شیعا لست منهم فی شیء  إنما أمرهم إلی الله ثم  ینبئهم بما کانوا یفعلون» (سوره انعام / آیه 159)، کسانی که آئین خود را پراکنده ساختند و به دسته های گوناگون و مذاهب مختلف تقسیم شدند تو از آنها نیستی ]و هیچگونه ارتباطی با آنها نداری[.کار آنها به دست خدا است، پس خدا آنها را از آنچه انجام می دهند با خبر می سازد.

پیروزی در پرتو اتحاد

به همین جهت، رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم در حجة الوداع ( در مسجد خفیف در منا) پس از حمد و ثنای الهی نطفی ایراد کرد و فرمود: خدا یاری کند بنده ای را که گفتار مرا بشنود و حفظ کند و سپس آن را به کسانی که نشنیده اند برساند....]آن گاه فرمود[  سه خصلت است که دل هیچ مسلمانی نسبت به آنها خیانت نکند:

1. اخلاص عمل برای خدا

2. نصیحت و خیرخواهی برای امامان و رهبران مسلمین

3. همبستگی و حرکت دائم در اجتماع مسلمانان.

علت این که در اسلام تا این حد درباره وحدت و یکپارچگی تأکید شده، برای این  است که اگر مردم بخواهند کاری را انجام دهند در سایه اتحاد و همبستگی می توانند موانع را از سر راه خود بردارند و به زودی به مقصد برسند.

حضرت علی علیه السلام فرمود: هیچ ملتی درباره انجام کاری با هم متحد نشد جز این که نیرو گرفت و قدرت پیدا کرد، و هیچ ملتی از این قدرت بهره نگرفت مگر این که خداوند  گرفتاری آنان را برطرف کرد و آن ها را از بلای ذلت نجات داد و معالم و نشانه های دین را به آن ها نمایاند. از این روی پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم برای برقراری وحدت و ایجاد الفت بین مردم رنج ها و زحمات فراوان را متحمل شد و علی رغم سعی و کوشش قبایل و اقوامی که از روی جهل و عصبیت مانع تبلیغ پیامبر بودند میان آراء و افکار  متفاوت هماهنگی ایجاد کرد و به برکت اسلام و قرآن میان دو قبیله بزرگ و معروف مدینه به نام اوس و خزرج که با یکدیگر کینه و دشمنی دیرینه ای داشتند اخوت و الفت برقرار ساخت.