نگاهی به رابطه اعجاز و نبوت

در اینکه معجزه چگونه دلالت بر نبوت صاحب آن دارد، یعنی چگونه ثابت میکند معارف و قوانین و احکامی را که آورده وحی الهی است، در میان دانشمندان گفتگو است. بعضی می گویند دلالت معجزه بر این معنی عقلی است، در حالی که ترجیح داده اند که این دلالت، دلالت وضعی باشد.

توضیح اینکه: گاه تصور می شود که انجام یک کار خارق العاده اصولا نمی تواند دلیلی بر صدق مدعی نبوت باشد، چه مانعی دارد کسی معجزه ای انجام دهد و پیامبر هم نباشد، اگر کسی فرضا خطاط ماهری است آیا دلیل بر این است که دانشمند نکته سنجی نیز می باشد؟ ولی آنها که این سخن را می گویند توجه به این نکته ندارند که معجزه یک امر خارق العاده ای که از انسانهای دانشمند و ماهر سرمی زند نیست، بلکه خارق العاده ای است که فوق قدرت انسان یعنی منحصرا متکی به نیروی الهی است. آیا ممکن است خداوند خارق عدتی که از عهده انسانها خارج است در اختیار مدعی دروغگوئی بگذارد و بندگان خود را گمراه سازد؟ آیا این امر با حکمت خدا سازگار است؟ این درست به این می ماند که شخصی بگوید من وکیل فلانکس به سوی شما هستم، و شاهدش این است که او مهر مخصوص خود را در اختیار من گذارده، و آن شخص با علم به این ادعا مخصوصش را در اختیار او بگذارد. مسلما این دلیل بر قبول و رضایت او است، و گرنه محال است چنین کاری را انجام دهد. این همان چیزی است که قرآن مجید در مورد پیامبر اسلام در آیه 44 تا 46 سوره حاقه بیان فرموده، می گوید: «ولو تقول علینا بعض الاقاویل لاخذنا منه بالیمین ثم لقطعنا منه الوتین»، «هرگاه او سخنی به دروغ بر ما می بست، ما او را با قدرت می گرفتیم، سپس رگ قلبش را قطع می نمودیم» (حاقه/ 44 تا 46)، اشاره به اینکه پیامبر اسلام(ص) با داشتن آن معجزات اگر از حق منحرف می گشت و سخن خلافی نسبت به خدا می داد، حکمت الهی ایجاب می کرد که لحظه ای به او مهلت ندهد و سریعا او را هلاک کند. البته مدعیان دروغین نبوت در جهان بسیار بوده و هستند، لزومی ندارد که خداوند به مجرد اینکه کسی ادعای دروغ کند او را نابود سازد، این سخن تنها در مورد کسانی است که معجزه در اختیار آنها است، آنها اگر دروغ بر خدا ببندند خداوند به آنها مهلت نمی دهد چون اغراء به جهل است.

پاسخ دیگری که به این سوال داه شده این است که انبیاء مدعی بودند که از  طریق وحی به آنها فرمان رسالت داده شده، خواه وحی به طور مستقیم به آنها نازل شده باشد یا از طریق نزول فرشتگان، هرچه بوده امر خارق العاده ای بوده است که شباهتی به ادراکات معمولی انسان ندارد، و حتما نوعی تصرف از عالم ماوراء طبیعت در نفوس انبیاء است. به همین دلیل مخالفان به آنها ایراد می کردند که شما هم انسانی مثل ما هستید چگونه ممکن است وحی که یک امر خارق عاده است بر شما نازل شده باشد؟ لذا آنها دست به معجزات می زدند تا ثابت کنند با دیگران تفاوت دارند. گرچه هر دو پاسخ مناسب به نظر می رسد، ولی پاسخ اول روشنتر است و در عین حال منافاتی بین این دو نیست.