مراحل توجه به قرآن

سر آموزندگی سیره ی رسول اکرم (ص) آن است که با توجه تام به قرآن کریم و بر اساس توحید و توجه به معاد استوار است، که بحث کنونی در زمینه توجه آن حضرت به قرآن کریم است. البته هر سه بخش مزبور را قرآن داراست، لیکن تفکیک این سه مطلب برای روشن شدن آن است. سیر مراحل توجه به قرآن کریم که سیره ی پیامبر گرامی (ص) هم بر اساس آن تنظیم می شود عبارت است از: قرائت، تدبر، معرفت، عمل، نشر، تبلیغ و مانند آن. یعنی خداوند هم دستور به تلاوت قرآن که عبادت لفظی است می دهد: «فاقرءوا ما تیسر من القرآن؛ هر چه از قرآن ميسر مى‏ شود بخوانيد.» (مزمل/ 20)
هم سفارش به تدبر در معانی آن که عبادت فکری است می کند: «کتاب أنزلناه إلیک مبارک لیدبروا ایاته ولیتذکر أولوا الألباب؛ [این] کتابى مبارک است که آن را به سوى تو نازل کردیم تا در آیات آن بیندیشند و خردمندان پند گیرند.» (ص/ 29) و هم معتقد شدن به معارف آن را که عبادت قلبی است و هم به عمل کردن که عبادت جوارحی است توصیه می کند، زیرا رابط مستقیم بین مبدأ و معاد، قرآن کریم است که از مبدأ شروع و به معاد ختم می شود.
بنابراین سالک صراط مستقیم باید همراه قرآن از مبدأ شناسی شروع کند تا به لقاءالله بار یابد و چون سیر از مبدأ تا منتها و جمع این معارف بدون رهبری و هدایت قرآن کریم میسور نیست، خداوند سبحان می فرماید: «إن هذا القران یهدی للتی هی أقوم؛ بى تردید، این قرآن به آیین که استوارتر است راه مى نماید.» (إسراء/ 9)
اگر کتاب دیگری معادل قرآن کریم توان رهبری سالکان کوی حق را می داشت خداوند سبحان وصف مزبور را اختصاص به قرآن نمی داد. بنابراین کتابی دیگر همتای قرآن کریم یافت نمی شود تا گفته شود فرقی بین قرآن و دیگر کتابها در قرائت و مانند آن نیست.این نکته، از فرمان الهی به استماع، انصات و سکوت در هنگام قرائت قرآن کریم نیز به خوبی استفاده می شود: «وإذا قریی القران فاستمعوا له و أنصتوا لعلکم ترحمون؛ چون قرآن خوانده شود گوش بدان فرا داريد و خاموش مانيد اميد كه بر شما رحمت آيد.» (اعراف/ 204) و راز آن این است که مستمع در برابر حق محض قرار گرفته است.