تصحیح الاعتقاد بصواب الانتقاد

از دیگر آثار شیخ مفید به زبان عربی می باشد. مؤلف، این کتاب را در شرح کتاب الاعتقادات شیخ صدوق نوشته و در آن به شرح و بررسی مباحث عقیدتی پرداخته است. شیخ مفید در این کتاب با بررسی استدلالی و بیان برهانی کتاب الاعتقادات، نظریات شیخ صدوق را رد یا اثبات می کند. وی در کتاب تصحیح الاعتقاد غنای فرهنگ شیعه و قدرت استدلال آن را در مباحث اعتقادی به تصویر کشیده است. مرحوم شیخ صدوق بعد از نگارش کتاب الاعتقادات وعده نگارش شرحی بر آن نیز می دهد؛ ولی موفق به آن نمی شود و شیخ مفید با نگارش این کتاب عهده دار شرح بر کتاب استاد بزرگوار خود گردیده است.
کتاب تصحیح الاعتقاد از اعتبار خاصی برخوردار است و از زمان نگارش تا حال، پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار داشته و در کتب مختلف از آن نقل شده است. این کتاب برای تحقیق در عقاید شیعه و شناخت مباحث عقیدتی مطرح در قرن چهارم و عصر شیخ مفید، کتابی ارزشمند و قابل توجه است.
این کتاب، با تحقیق حسین درگاهی به همت کنگره شیخ مفید، در سال 1413 ق چاپ شده و توسط سید علی مدرسی یزدی ترجمه و در سال 1371 ق به چاپ رسیده است. و علامه شهرستانی بر آن تعلیقه ای دارند.

معرفی اجمالی نویسنده:
محمد بن محمد نعمان بغدادی ملقب به شیخ مفید در ذیقعده سال 336 هجری قمری در ده فرسنگی بغداد متولد شد. وی استاد شیخ طوسی و سید مرتضی علم الهدی بود. فقیه و علم کلام شیعی که بیشتر در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید. او در مناظرات دینی مهارت خاصی داشت و مناظراتش با قاضی عبدالجبار رئیس فرقه متعزله بغداد و قاضی ابوبکر باقلانی رئیس اشاعره معروف بود. گویند لقب «مفید» را علی بن عیسی معتزلی در عهد جوانی، در نتیجه مباحثه با وی به او داد. در حدود 200 اثر به او نسبت داده شده که این کتاب ها از جمله آنهاست: ارکان فی دعائم الدین، العیون و المحاسن، اصول الفقه، الکلام فی وجوه اعجاز القرآن، تاریخ الشریعه.
ابن الندیم در فن دوم از مقاله پنجم الفهرست که درباره متکلمین شیعه بحث می کند از او به عنوان "ابن المعلم" (فرزند معلم) یاد می کند و ستایش می نماید. ابویعلی جعفری که داماد مفید بوده است گفته است که مفید شب ها مختصری می خوابید، باقی را به نماز یا مطالعه یا تدریس یا تلاوت قرآن کریم می گذرانید. شیخ بزرگوار شیخ مفید در شب جمعه 3 رمضان سال 413 هـ.ق در بغداد، پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تـجـلـیـل فـراوان مردم و قدردانى علما و فضلا قرار گرفت و به تعبیر شاگرد بزرگوارش شیخ طوسى که خود حاضر در صحنه بوده است، روز وفات او از کثرت دوست و دشمن براى اداى نماز و گـریستن بر او، همانند و نظیر نداشته است. هشتاد هزار تن از شیعیان او را تشییع کردند و سید مرتضى علم الهدى بر او نمازگزارد و در حرم مطهر امام جواد (ع) پائین پاى آن حضرت و نزدیک قبر استادش ابن قولویه مدفون گردید. می گویند سخنوران غیر شیعه که از تأثیر سخن شیخ و استحکام منطق او در دعوت به مذهب تشیع به تنگ آمده بودند با درگذشت وی آسوده شدند.

ساختاربندی کتاب:
از جمله مباحثی که در این کتاب مطرح شده است:
- معنی کشف الساق
- تأویل الید
- نفخ الروح
- نسبه النسیان الی الله تعالی لغة
- خلق افعال العباد
- المشیئه و الاراده
- تفسیر آیات القضاء و القدر
- تفسیر اخبار القضاء و القدر
- معنی فطرة الله تعالی
- معنی البداء
- معنی العرش
- فی النفوس و الارواح
- فی نزول الوحی
- فی العصمة
- فی الغلو و التفویض
- فی التقیه
- فی الحظر و الاباحه
- الطب فی الاحادیث المختلفه.