شهادت انبیاء بر اعمال امت

یکی از اصول مشترک بین انبیاء شهادت بر رفتار امت است؛ هر پیغمبری شاهد اعمال امت خود است. در این جا شهادت هم به این معناست که پیامبر اسوه و قدوه‌ مردم است؛ یعنی مردم او را می بینند و به او تأسی می کنند و هم به معنای شهادت بر اعمال است؛ پیامبر در دنیا شاهد اعمال امت است و در قیامت نیز از شاهدانی است که درباره‌ اعمال امت شهادت خواهد داد، چنان که پیامبر اسلام شاهد اعمال امت خود بود: «قل اعملوا فسیری الله عملکم و رسولـه والمو‌منون» (توبه/ 105) و در قیامت افزون بر آن که شاهد بر اعمال امت خود خواهد بود، شاهد بر امت ها و شاهدان امت ها نیز می‌باشد: «و یوم نبعث فی کل امة شهیدا علیهم من أنفسهم وجئنا بک شهیدا علی هـؤلاء» (نحل/ 89)
در قیامت، از هر امتی، شهیدی احضار می‌شود تا شاهد اعمال آنها باشد، چنان که اسوه و الگوی آنها در دنیا بوده است و چون اسوه و شاهد اعمال آنها در دنیا بوده است، می توان به شهادت وی، استناد کرد.
حضرت امیرالمؤمنین (ع) نیز درباره‌ خودش، می‌فرماید: «أنا شاهد لکم وحجیج یوم القیامة عنکم؛ یعنی اگر شما به وظایف خود عمل کنید، من در قیامت، به اعمال شما شهادت می دهم و از طرف شما احـتجاج می‌کنم.» آن حضرت درباره‌ رسول اکرم (ص) نیز می‌فرماید در قیامت او شاهدی الهی است: «و شهیدک یوم الدین».
کسی که در دنیا شاهد و ناظر بر اعمال دیگری نباشد، در قیامت نیز نمی تواند بر او، شهادت بدهد زیرا قیامت، ظرف ادای شهادتی است که شاهد در دنیا آن را تحمل کرده باشد. انبیا در دنیا صحنه‌ حوادث و اعمال را تحمل می کنند و در قیامت شهادت می دهند. شاهد اگر در صحنه‌ حادثه حضور نداشته باشد و اصل سانحه و پدیده را تحمل نکند، اظهار او در محکمه عدل مسموع نیست. پس در دنیا انبیا اعمال ما را می‌بینند و آن را به عنوان شهادت حفظ می کنند و در قیامت به‌ عنوان ادای شهادت اظهار می‌دارند و این سنت مشترک بین پیامبران است.
هر پیغمبری شاهد اعمال امت خود است، منتها پیغمبر خاتم (ص) چون مهیمن بر دیگر انبیاست، او هم شهید امت خود است و هم شهید امم پیشین و هم شاهد اعمال انبیا. برخی مقصود از کلمه‌ "هولاء" در آیه‌ 89 سوره‌ نحل را خصوص امت پیامبر اسلام دانسته اند و این اختصاص ناصواب است، زیرا اگر کسی از نظر گستردگی هستی، به جایی برسد که بر هستی موجودات دیگر سایه افکند، همه‌ اعمال آنان را می‌نگرد، چنان که کتاب عمل ابرار در کتابی دیگر به نام "علیین" است و علیین مشهود مقربان درگاه الهی است: «إن کتاب الابرار لفی علیین * وما ادریک ما علیون * کتاب مرقوم * یشهده المقربون» (مطففین/ 18-21)
پس کارهای ابرار مشهود، مقربان است و بر این اساس، همه‌ کارهای ما مشهود حضرت ولی عصر (عج) است و ما در حضور آن حضرتیم اگر بدانیم اعمال ما را امام معصوم می‌بیند، احتجاب می‌کنیم و سر این که دست به تبهکاری می‌زنیم آن است که برای ما روشن نشده که پیغمبر و امام عمل ما را می‌بینند.
شهادت پیامبران و امامان (ع) اختصاصی به دنیا ندارد، بلکه جامع است؛ هم شهادت دنیا را در بر می‌گیرد و هم شهادت قیامت را.