راه سعادت حقیقی از نظر تعالیم دینی

قرآن کریم می فرماید: «هرگاه می خواهید وارد خانه هایی بشوید از در آن خانه ها وارد شوید.» (بقره/ 189) این دستور العمل ابتدا خیلی ساده و کوچک به نظر می رسد، زیرا هر کسی برای خود این اندازه شعور و ادراک قائل هست که اگر خواست وارد محوطه ای بشود، از قبیل یک خانه مسکونی و یا یک اداره، ببیند در آن خانه یا اداره کجاست و از در داخل شود نه از دیوار.
ولی این یک قاعده و اصل کلی است، انسان باید توجه داشته باشد که تنها خانه و یا اداره نیست که در ورودی و دیوارهای بلند دارد و راه ورود آن منحصرا یک یا چند در است، اساسا زندگی و خوشبختی مانند یک محل و یک ساختمان که از خشت و گل بنا شده درهایی دارد و انسان باید اولا آن درها را بشناسد و ثانیا خود را عادت دهد که همیشه از راه راست و مستقیم و در ورودی زندگی وارد زندگی شود و خوشبختی را جستجو نماید.
این قاعده که "مپیچ از راه راست بر راه کج *** چو در هست حاجت به دیوار نیست"، یک قاعده کلی است در زندگی بشر، چشم بصیرت می خواهد که راه های صحیح ورود در محوطه زندگی را بشناسد و پشت دیوار و حصار زندگی معطل و متحیر نماند.
بسیاری از افراد مردم در همه عمر در پشت دیوار و حصار زندگی و خوشبختی معطل مانده اند و می گویند: "ما که از زندگی چیزی نفهمیدیم، زندگی بی معناست". این افراد همیشه در حیرت و سرگردانی به سر می برند و گاهی این تحیر و سرگردانی و بدبینی را به حساب حساسیت ذهن و دراکیت فهم خود می گذارند و با یک دنیا غرور و کبر می گویند: این ما هستیم که به بیهوده بودن زندگی و دروغ بودن سعادت و خوشبختی و اصالت رنج و بدبختی پی برده ایم و اما دیگران چون به قدر ما حس و درک ندارند نمی فهمند.
این اشخاص نمی دانند که خودشان مانند کوران بی بصری هستند که در پشت دیوار زندگی معطل مانده اند و نتوانسته اند در همه عمر در ورودی اصلی را پیدا کنند. اینها از همان اول، راه را چاه و چاه را راه تصور کرده اند و روی همین تصور غلط لحظه به لحظه از راه دورتر شده و همیشه در سیاه چاله ای زندگی به سر برده اند، به قول یکی از دانشمندان طوری پرورش یافته اند که برای احساس رنج و مصیبت کاملا آماده اند و از کوچکترین رنجی فریادشان به فلک می رسد ولی نسبت به آنچه خوشی و سعادت است لخت و مرده و بی حس می باشند.
قرآن کریم می فرماید: «هر کس اعمال صالح انجام دهد و نیکوکاری کند و دارای ایمان هم باشد، خواه مرد باشد و خواه زن، ما او را زنده می کنیم به یک زندگی خوش و صاف و بی کدورتی، و بعد هم در جهان دیگر بهترین پاداش را به آنها می دهیم.» (نحل/ 97)
نکته جالب در این آیه کریمه این است که قرآن کریم مردم بی ایمان و بدکار را زنده و حساس نمی خواند، می فرماید کسانی که نیکوکاری کنند و ایمان و علاقه به معنویت داشته باشند ما آنها را زندگی می کنیم و از مردگی خارج می سازیم، آن وقت می فهمند که معنای زندگی و خوشی و سعادت چیست، آن وقت می فهمند که زندگی بی معنا و بی هدف نیست، می فهمند سعادت واقعیت دارد، می فهمند که می شود در این دنیا طوری زندگی کرد که کدورتی از رنج و ناراحتی وجود نداشته باشد.
پیغمبران الهی آمده اند که به ما راه زندگی و به تعبیر دیگر در ورودی زندگی و خوشبختی را نشان دهند، آمده اند که به بشر بفهمانند که بدی و بدکاری و هوسبازی و دروغ و خیانت و منفعت پرستی و کینه توزی و خود پرستی راه ورودی زندگی و طریق رسیدن به سعادت و آرامش و رضایت خاطر نیست، در ورودی زندگی و خوشبختی، نیکی و نیکوکاری، راستی و درستی و استحکام اخلاقی و خیرخواهی و مهربانی است، تنها ایمان و اعتقاد به معنویات و سپس نیکوکاری بر اساس آن اعتقادات مقدس است که قلب را آرام و رضایت خاطر را تأمین می کند و سعادت را میسر می سازد.
در حدیث است که «خداوند خوشی و آسایش را در دو چیز قرار داده: یقین و رضایت خاطر، و ناراحتی و رنج را در دو چیز دیگر قرار داده: تردید و خشم.»
"یقین" همان ایمان محکم و پا برجاست به اینکه جهان مدبری دارد حکیم و آنچه انبیاء به عنوان بشارت و انذار گفته اند، یعنی نسبت به نیکوکاری نوید داده اند و نسبت به بدکاری اعلام خطر کرده اند، همه راست و درست است و دیر یا زود واقع می گردد، هر کسی به عمل خویش می رسد، تمام اعمال خود را از نیک و از بد، بزرگ یا کوچک خواهد دید و به آن خواهد رسید.
و اما "رضایت خاطر" یعنی خوشوقت بودن و خشنود بودن از اینکه عمل خویش را آن طور انجام داده که ناموس عالم حکم می کرده است، وجدانش راضی است که به وظایف خود عمل کرده است و دین خود را نسبت به خلق خدا ادا کرده است. امام سجاد (ع) در دعا از خداوند متعال چنین مسئلت می نماید: «خدایا بر محمد و آل او درود بفرست و ایمان و یقین مرا به اعلی درجه برسان، نیت مرا نیکوترین نیت ها گردان و عمل مرا فاضل تر و بهترین اعمال گردان.» منتهای سعادت همین است که آدمی در ناحیه عقل و فکر دارای محکم ترین اطمینان ها و در ناحیه احساسات و قلب دارای پاک ترین نیت ها و در ناحیه عمل دارای نیکوترین عمل ها باشد. زندگی پاک و پاکیزه و سعادت بخش همین است.