تفاوت عصمت و عدالت

پرسش: فرق بین عدالت و عصمت انبیاء -نه ملائکه که قوه غضبیه و شهویه ندارند- در چیست؟
پاسخ: عدالت قوه و ملکه ای است که انسان عملا به واسطه آن از گناهان کبیره و از اصرار به صغائر اجتناب می کند و ممکن است به صغیره بدون اصرار، مرتکب شود. عصمت قوه ای است که به واسطه آن ارتکاب مطلق معصیت اعم از صغیره و کبیره، از انسان محال باشد و مستفاد از آیات قرآنی این است که عصمت از قبیل علم می باشد؛ علمی است به قبح معصیت که با وجود آن معصیت هرگز صادر نمی شود؛ مانند کسی که علم قطعی به سم و مهلک بودن مایعی داشته باشد او هرگز نخواهد خورد و در نتیجه صدور معصیت از عادل ممکن است و از معصوم ممکن نیست.

عدم تخلف در تکوین
پرسش: دلیل عقلی بر عصمت انبیاء با این که آن را از مسلمات، بلکه ضروری مذهب شیعه دانسته اند، لکن ادله مذکور شامل یک غیبت باعیال! مثلا نمی شود و بر فرض بشود، عدالت کافی است و بر فرض، ادله تمام باشد، نسبت به خصوص جنبه رسالت بیان احکام است، که مصون از سهو و نسیان باشد و نسبت به معاصی دیگر، تمام نیست و اساسا داعی بر اصرار اثبات این موضوع چیست؟ اگر یک نفر عادل مصون از خطا و نسیان، پیغمبر باشد تالی فاسدش چیست؟
پاسخ: طبق دلیل عقلی که نبوت عامه را اثبات می کند، هدایت بشر از راه وحی آسمانی جزء آفرینش و تکوین است و در تکوین، خطا و تخلف معقول نیست تا در نتیجه مضامین وحی به نحوی که از مصدر وحی صادر می شود به عینه به مردم برسد؛ یعنی نبی در تلقی وحی و ضبط و حفظ آن و در رسانیدن آن به مردم هیچ گونه خطا و خیانتی نداشته باشد، قول او مصون باشد و فعل او نیز نظر به این که فعل از مصادیق تبلیغ است، باید از هرگونه تخلف و معصیت مصون باشد، یعنی قولا و فعلا قبل از نبوت و بعد از نبوت، از معصیت اعم از کبیره و صغیره منزه باشد؛ زیرا همه این مراحل به بیان احکام مربوط است و در خارج از احکام معصیتی نیست. این بحث اطراف زیاد دارد و ممکن است برای مزید توضیح به جلد سوم المیزان یا کتاب شیعه در اسلام یا رساله وحی و شعور مرموز مراجعه فرمایید.