بهاءالدین نقشبند

خواجه محمدبن محمد بخاری "بهاءالدین محمد نقشبند" صوفی و از عرفای بزرگ و مؤسس سلسله نقشبند. سال 718 ه. ق، در دهی به نام "کوشک هندوان" در یک فرسخی بخارا، متولد شد. این محل بعدا به خاطر او به نام کوشک عارفان یا قصر عارفان خوانده شد. او از سن هجده سالگی به خدمت "محمدباب سماسی" رسید و بعد از آن به طریق "خواجه عبدالخالق" پیوست. مدتی بعد به نزد "سید امیر کلال" رفت و چندی هم نزد عارف "دیک کرانی" از خلفای "امیرکلال" بود. بهاء الدین مدت ها در دستگاه خلیل آتای به ظاهر قاضی شرع و محتسب بود، ولی بعد از سقوط خلیل آتای دیگر در گوشه ای عزلت کرد و از آن به بعد به تربیت و ارشاد مریدان خود پرداخت. خواجه علاءالدین عطار و خواجه محمد پارسا از مریدان و خلفای او بودند. سلسله خواجه نقشبند از زمان سید امیر کلال که استاد و مربی او بود، تا یک قرن بعد که خلافت سلسله به خواجه محمد پارسا و خواجه سعدالدین کاشغری و خواجه عبیدالله احرار رسید.
همیشه مورد حمایت و تکریم و اعتقاد پادشاهان و شاهزادگان تیموری بود. پادشاهان ازبک هم در ماوراءالنهر به این سلسله با همین نظر احترام می نگریستند. جامی شاعر نیز با آنان معاصر بود و از آنها به ادب و احترام یاد می کرد و خودش به این سلسله از صوفیه منسوب بوده است. طریقت شیخ بهاء الدین نقشبند به معروف کرخی می رسید. او ذکر قلبی را بر ذکر زبانی ترجیح می داد و سلسله نقشبند را پایه گذاری کرد. سال های آخر عمر خودش را در همان زادگاهش به سر آورد و سرانجام در همانجا درگذشت. سال وفات او را 790 یا 791 ه. ق گفته اند و مدت طول عمرش 72 یا 73 سال بوده است.

از آثار او
دلیل العاشقین
حیات بخاری یا حیات نامه
رساله قدسیه
الاوراد البهائیه
تنبیه الغافلین