کتاب حق و تکلیف در اسلام

کتاب حق و تکلیف در اسلام؛ یکی از آثار و تألیفات گرانبهای آیة الله عبدالله جوادی آملی است و این کتاب به محضر عالمان و اندیشمندان و فرهیختگان حوزه مباحث علمی- حقوقی و دینی ارائه گردیده است و بدون شک این اثر در کنار تحقیقات و پژوهشهای ارزشمند به عمل آمده، می تواند در نمایش اصیل چهره حقیقی دین و زدودن ابهامات، گام مؤثری محسوب شود، زمینه بازآفرینی اندیشه های نوین در عصر دین پژوهشی تلقی گردد.

معرفی اجمالی نویسنده:
آیة الله عبدالله جوادی آملی در سال 1312 هـ.ش در شهر آمل به دنیا آمد. پدر و جد ایشان از مبلغین اسلام و ارادتمندان به آستان ولایت بوده اند. آیة الله جوادی آملی پس از به پایان رساندن دوره ابتدایی در سال 1325 وارد حوزه علمیه آمل شدند و تا سال 1329 در آن شهر به تحصیل علم پرداخت و پس از آن عازم حوزه علمیه مشهد شد ولی چون طلاب آنجا نسبت به علمای بزرگ مشهد تکریمی نداشتند، آنجا را ترک گفته و وارد حوزه علمیه تهران شد. ایشان با ورود به مدرسه مروی به خواندن رسائل و مکاسب اشتغال یافتند و پس از آن به فراگیری کفایة الاصول و علوم عقلی و نقلی پرداختند و پس از 5 سال عازم حوزه علمیه قم شدند و تاکنون در آنجا حضور داشتند. یکی از خدمات فرهنگی ایشان تأسیس مؤسسه تحقیقاتی و نشر اسراء در سال 1372 است. ایشان در مجلس خبرگان قانون اساسی و مجلس خبرگان رهبری در دوره های اول و دوم عضویت داشتند و همچنین یکی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بوده اند و هم اکنون امامت نماز جمعه شهر مقدس قم را برعهده دارند. از اساتید و دوستان ایشان می توان به آیة الله عزیزالله طبرسی، میرزامهدی محی الدین الهی قمشه ای، آیة الله بروجردی، امام خمینی (ره) و علامه طباطبایی و... اشاره کرد. ایشان آثار و تألیفات بسیاری دارند از جمله: تسنیم، تفسیر قرآن کریم، تفسیر موضوعی قرآن کریم، رحیق مختوم و اسرارالصلوة، صهبای حج، ولایت فقیه و...

ساختاربندی کتاب:
این کتاب با موضوع حق و تکلیف در اسلام در شش فصل تنظیم شده است که به شرح زیر می باشد:
1- فصل اول: مفاهیم و کلیات: که در این فصل به کلیات مباحث و مفاهیم عمده اعم از حق و تکلیف و حکم و دین و... پرداخته شده است.
2- فصل دوم: مبانی حق و تکلیف نزد مسلمانان و غربیان که در این فصل مبانی حق و تکلیف از نظر عالمان دینی و اندیشمندان غربی مورد بررسی قرار گرفته است.
3- فصل سوم: منشأ و خاستگاه حق و تکلیف: این مبحث از منظرهای گوناگون اعم از منظر هستی شناسی، معرفت شناسی از نگاه دین و متفکران دیگر مورد توجه واقع شده است.
4- فصل چهارم: اهداف و آثار حق و تکلیف: در این فصل به سر وجود یا هدف از ایجاد حق و تکلیف پرداخته شده و اینکه چگونه اصلاح، آبادانی دنیا و آخرت و آزادی، کمالات معنوی و سعادت انسانی در پرتو حق و تکلیف امکان پذیر است.
5- فصل پنجم: بازگشت تکالیف به حقوق: در این فصل نظر عمیق و تحلیلی استاد نسبت به تعامل تکوینی و حقیقی بین تکالیف و حقوق و اینکه بازگشت هر تکلیفی به حق است، ارائه شده است.
6- فصل ششم: حق در آموزه های دینی: در این فصل که فصل پایانی کتاب است به صورت مشخص به برخی از حقوق در جلوه های دینی اشاره و مورد توجه خاص قرار گرفته است.
7- در انتهای کتاب فهرست آیات، روایات، اشعار، کتب، اعلام، منابع آمده است.
این کتاب از مجموعه سلسله بحث های فلسفه دین است که در سال 1384 در قم توسط انتشارات اسراء منتشر شده است و همچنین توسط مصطفی خلیلی تنظیم شده است.