چند توصیه به حکومتهای اسلامی در زمینه آموزش علم و دانش

اگر مسلمین در همان قرون نخستین ظهور اسلام با سرعت شگفت آوری به سوی علوم و فنون و دانشها روی آوردند و نهضت علمی پردامنه ای را به بخشی از کرانه های آن، به اروپا نیز کشانده شد به وجود آوردند، ریشه های آن در فرهنگی بود که اسلام در این زمینه به آنها آموخته بود، و پرواضح است که حکومتهای اسلامی باید به این مسأله که مایه حیات و شکوفایی دین و دنیای آنهاست اهمیت دهند. در همین راستا حکومت اسلامی موظف است اصول زیر را به کار گیرد:

1- خواندن و نوشتن باید در سطح جامعه اسلامی آن چنان گسترده شود که یک فرد بی سواد وجود نداشته باشد، و همه از نعمت خواندن و نوشتن برخوردار گردند و هرگونه کوتاهی در این زمینه برای حکومت اسلامی مسئولیت آفرین است.

2- تشکیل کتابخانه های عمومی و خصوصی برای توده مردم و برای خصوص محققان و دانشمندان، کتابخانه هایی که فراگیر علوم مختلف باشد، نیز از وظایف این حکومت است و هرگونه سرمایه گذاری در این راه نه تنها مطلوب شارع مقدس اسلام است، بلکه سبب قدرت و قوت مسلمین و مبارزه با نابسامانیها و ناهنجاریها و مفاسد مختلف فردی و اجتماعی، و نیز سبب پیشرفت جامعه اسلامی خواهد شد.

3- وسایل ارتباط جمعی در حکومت اسلامی نمی تواند تنها در اختیار مسائل خبری و سیاسی و سرگرمی بوده باشد، بلکه باید بخش عظیمی از آن به نشر علوم نخستین به صورت گسترده در جامعه اسلامی نشر یابد، تا از هر گونه عقب ماندگی مسلمین جلوگیری شود.

4- حکومت اسلامی باید برای تشویق علما و دانشمندان و نویسندگان و محققان از تمام وسایل استفاده کند، و آنچه انگیزه تقویت این کار می شود، فراهم سازد، برای خلق آثار بدیع علمی امتیازات و جوایز قابل ملاحظه قائل شود، و مقام عالمان و دانشمندان و محققان را آن چنان گرامی دارد که همه قشرها تشویق به علم و دانش شوند.

5- توسعه مدارس و دانشگاهها و تعمیق برنامه های آن، و بهره گیری از ابتکارات دانشمندان اسلامی، و حتی محققان بیگانه، در این زمینه باید در رأس برنامه های حکومت اسلامی باشد، و آنچه را اسلام در این زمینه خواسته تحقق بخشد. آگاهی بر صنایع و تکنولوژی از این امر جدا نیست، زیرا می دانیم مطابق آنچه در فقه اسلامی اثبات شده است فراگیری تمام اموری که به نحوی برای حفظ نظام جامعه اسلامی ضرورت دارد واجب عینی است و هیچ مسلمانی نمی تواند از این امور غافل گردد.