کیفر خودپسندی و بی توجهی و بی احترامی به برادر مؤمن

کیفر کسى که خواسته برادر ایمانى خود را بر نیاورد
«عن إسماعیل بن عمار الصیرفی عن أبی عبد الله ع قال قلت جعلت فداک المؤمن رحمة على المؤمن فقال نعم فقلت و کیف ذلک فقال أیما مؤمن أتاه أخوه فی حاجة فإنما ذلک رحمة ساقها الله إلیه و سببها له فإن قضى حاجة کان قد قبل الرحمة لقبولها و إن رده عن حاجته و هو یقدر على قضائها فإنما رد عن نفسه الرحمة التی ساقها الله إلیه و سببها له و ذخرت الرحمة إلى یوم القیامة فیکون المردود عن حاجته هو الحاکم فیها إن شاء صرفها إلى نفسه و إن شاء إلى غیره یا إسماعیل فإذا کان یوم القیامة هو الحاکم فی رحمة الله عز و جل قد سرعت له فإلى من ترى یصرفها قال فقلت جعلت فداک لأظنه یصرفها عن نفسه قال لا تظن و لکن استیقن فإنه لا یردها عن نفسه یا إسماعیل من أتاه فی حاجة یقدر على قضائها فلم یقضها له سلط الله علیه شجاعا ینهش إبهامه فی قبره إلى یوم القیامة مغفورا له أو معذب (معذبا)؛ اسماعیل بن عمار صیرفى نقل کرده است که به امام صادق (ع) عرض کردم: فدایت شوم! آیا مؤمن براى مؤمن (مایه) رحمت است؟ فرمود: آرى! عرض کردم: چگونه؟! فرمود: هر مؤمنى که برادر ایمانیش براى درخواست و حاجتى به نزد او بیاید، (به منزله) رحمتى است که از جانب خداوند براى او فرستاده شده است، پس اگر خواسته او را برآورد، در حقیقت رحمت را پذیرفته، و اگر او را رد کرد در حالى که مى توانست خواسته اش را برآورده سازد، بى تردید رحمتى را که خداوند به جانب او روانه ساخته بود، قبول نکرده است، و این رحمت را تا روز قیامت نگاه مى دارند، و (در آن روز) در اختیار آن مؤمن نیازمند قرار مى گیرد، اگر بخواهد خود از آن بهره مى گیرد و یا به دیگرى مى بخشد. اى اسماعیل! آن مرد مؤمن در روز قیامت در مورد این رحمت الهى -که براى او مقرر شده است- اختیار دارد، آیا به نظر تو آن را به چه کسى خواهد داد؟! عرض کردم: فدایت شوم! گمان نمى کنم که آن را به دیگران واگذارد، حضرت فرمود: گمان مکن، بلکه یقین داشته باش که او (این رحمت الهى را) از خود دور نخواهد ساخت. اى اسماعیل! هر کس که برادر ایمانیش براى خواسته اى نزد او بیاید، و او توانائى برآورده ساختن آن را داشته باشد ولى برنیاورد، خداوند (پس از مرگ در گور) اژدهایى را بر او چیره کند که تا روز قیامت انگشت او را بگزد، (فرقى نمى کند) که در روز قیامت آمرزیده شود و یا مورد خشم و عذاب خداوندى قرار گیرد».

کیفر کسى که از روى اخلاص براى برآوردن نیاز برادر مؤمن خود گام برندارد
1- «عن أبی جمیلة قال سمعت أبا عبد الله ع یقول من مشى فی حاجة أخیه المسلم و لم یناصحه فیها کان کمن خان الله و رسوله و کان الله عزوجل خصمه؛ ابوجمیله، از امام صادق (ع) روایت کرده است که فرمود: هر کس براى انجام خواسته برادر مسلمان خود گام بردارد اما (این اقدام او) از روى اخلاص نباشد (براى شهرت و یا مقاصد دیگر باشد)، مانند کسى است که به خداوند و رسولش خیانت ورزد، و خداى عزوجل دشمن او خواهد بود».
2- «عن أبی بصیر قال سمعت أبا عبد الله ع یقول أیما رجل من أصحابنا استعان به رجل من إخوانه فی حاجة فلم یبالغ فیها بکل جهده فقد خان الله و رسوله و المؤمنین قال أبو بصیر قلت لأبی عبد الله ع ما تعنی بقولک و المؤمنین قال من لدن أمیر المؤمنین ع إلى آخرهم؛ ابوبصیر نقل کرده است که از امام صادق (ع) شنیدم که فرمود: اگر یک تن از پیروان ما از برادر ایمانى خود براى انجام خواسته اى، درخواست کمک کند، ولى او تمام توان خود را در این راه نگیرد، نسبت به خداوند و رسول الهى و مؤمنان خیانت ورزیده است. راوى مى گوید: از امام (ع) پرسیدم: منظور شما از مؤمنان، کیانند؟! فرمود: از امیر مؤمنان على (ع) گرفته تا آخرین آنها (یعنى ائمه اطهار)».

کیفر آن که درخواست کمک مؤمنى را رد کند
1- «عن أبی بصیر عن أبی عبد الله ع قال أیما رجل من شیعتنا أتاه رجل من إخواننا فاستعان به فی حاجة فلم یعنه و هو یقدر ابتلاه الله عز و جل بأن یقضی حوائج عدو من أعدائنا یعذبه الله علیه یوم القیامة؛ ابوبصیر، از امام صادق (ع) روایت کرده است که فرمود: اگر یکى از برادران هم آئین ما براى درخواست کمک به نزد یکى از شیعیان ما برود، و او با آنکه مى تواند خواسته او را برآورد، به یاریش نشتابد، خداوند (به مکافات این عمل در دنیا) او را ناچار مى سازد تا نیاز یکى از دشمنان ما را برآورده سازد، و در روز قیامت او را (به مکافات آن) عذاب خواهد کرد».
2- «عن الحسین بن أبان عن أبی عبد الله ع قال من بخل بمعونة أخیه المسلم و القیام له فی حاجته ابتلی بمعونة من یأثم و لا یؤجر؛ حسین بن ابان، از امام محمدباقر (ع) روایت کرده است که فرمود: هر کس در یارى کردن به برادر مسلمان خود و برآورده ساختن خواسته او، امساک ورزیده (باصطلاح، ناخن خشکى کند) و یا اقدامى نکند، ناچار مى شود به یارى کردن کسى که خدمت به او گناه است و هیچ اجرى برایش نخواهد داشت».

کیفر کسى که بیش از یک لباس در برکند و برادر ایمانیش عریان باشد
«عن فرات بن الأحنف قال قال علی بن الحسین ع من کان عنده فضل ثوب فعلم أن بحضرته مؤمنا محتاجا إلیه فلم یدفعه إلیه أکبه الله تعالى فی النار على منخریه؛ فرات بن احنف، از امام زین العابدین (ع) روایت کرده است که فرمود: هر کس لباس اضافى داشته باشد و بداند که در همسایگى و نزدیکى او مؤمنى بدان نیازمند است و از او دریغ کند، خداوند عزوجل او را با صورت در آتش (دوزخ) خواهد افکند».

کیفر آن که بخوابد و در نزدیکى او گرسنه اى باشد
1- «عن فرات بن الأحنف قال قال علی بن الحسین ع من بات شبعان و بحضرته مؤمن جائع طاو قال الله عز و جل ملائکتی أشهدکم على هذا العبد أننی أمرته فعصانی و أطاع غیری و وکلته إلى عمله و عزتی و جلالی لا غفرت له أبدا؛ فرات بن احنف از امام زین العابدین (ع) روایت کرده است که: هر کس با شکم سیر، شب را به صبح برساند، در حالى که در نزدیکى او مؤمن گرسنه اى باشد، خداوند عزوجل (به فرشتگان خود) مى فرماید: فرشتگان من! شما را بر این بنده گواه مى گیرم که من او را (به این کار خیر) فرمان دادم و او سرپیچى کرد، و از کسى غیر از من (شیطان و یا شیطان صفتان) فرمان برد؛ من او را به عمل خود او وامى گذارم. به عزت و جلالم قسم که هرگز او را نیامرزم».
2- «و فی روایة حریز عن أبی عبد الله ع قال قال رسول الله ص ما آمن بی من بات شبعان و أخوه المسلم طاو؛ و در روایت حریز آمده است که: امام صادق (ع) از رسول خدا (ص) روایت کرد که خداوند عزوجل مى فرماید: کسى که شب را با شکم سیر به صبح رساند، در حالى که برادر مسلمانش گرسنه باشد، به من ایمان نیاورده است».

کیفر کسى که مؤمنى را تحقیر کند
«عن أبی بصیر عن أبی عبد الله ع قال لا تحقروا مؤمنا فقیرا فإنه من حقر مؤمنا فقیرا و استخف به حقره الله تعالى و لم یزل ماقتا له حتى یرجع عن تحقیره أو یتوب قال و من استذل مؤمنا و حقره لقلة ذات یده و لفقره شهره الله یوم القیامة على رءوس الخلائق؛ ابوبصیر از امام صادق (ع) روایت کرده است که فرمود: هرگز افراد باایمان ولى تنگدست را (به خاطر فقر ظاهرى آنها) کوچک و ناچیز نینگارید، زیرا اگر کسى مؤمنى را به خاطر تنگدستى، خوار دارد و او را کوچک بشمارد، خداوند او را خوار خواهد کرد و همواره نسبت به او خشمگین خواهد بود تا از کار زشتى که کرده است توبه کند و حرمت آن مرد باایمان را نگاه دارد. و نیز فرمود: و هر کس مؤمنى را به خاطر تنگدستى او خوار کند، خداوند در روز قیامت او را در برابر همه آفریدگان خود رسوا خواهد کرد».

کیفر کسى که در حضورش از مؤمنى غیبت شود و از او دفاع نکند
«عن أبی الورد عن أبی جعفر ع قال من اغتیب عنده أخوه المؤمن فنصره و أعانه نصره الله و أعانه فی الدنیا و الآخرة و من اغتیب عنده أخوه المؤمن فلم ینصره و لم یعنه و لم یدفع عنه و هو یقدر على نصرته و عونه إلا حقره الله فی الدنیا و الآخرة؛ ابوالورد، از امام محمدباقر (ع) روایت کرده است که فرمود: کسى که در حضورش از برادر ایمانى او غیبت شود و او دفاع کند، خداوند در دنیا و آخرت او را یارى مى کند، و اگر کسى در نزد او از برادر مؤمنش غیبت شود و توان دفاع از او را داشته باشد و نکند خداوند او را در دنیا و آخرت خوار و ناچیز گرداند».

کیفر خودپسندى
«عن أبی خالد الصیقل عن أبی جعفر ع قال إن الله عز و جل فوض الأمر إلى ملک من الملائکة فخلق سبع سماوات و سبع أرضین و أشیاء فلما رأى الأشیاء قد انقادت له قال من مثلی فأرسله [فأرسل الله عز و جل نویرة من نار قلت و ما نویرة من نار قال نار [بمثل أنملة فاستقبلها بجمیع ما خلق حتى وصلت إلیه لما دخله العجب؛ ابوخالد صیقل، از امام محمدباقر (ع) روایت کرده است که: خداوند عزوجل کار (آفرینش) را به یکى از فرشتگان واگذار کرد، و او هفت آسمان و هفت زمین و چیزهاى دیگرى آفرید، و هنگامى که آن فرشته دید تمامى آنها فرمانبردار اویند، (به خود) گفت: کیست مانند من؟! پس خداوند عزوجل نویره اى از آتش فرستاد. پرسیدم: نویره آتشین چیست؟ فرمود: آتشى است به اندازه یک بند انگشت، و بعد فرمان داد تا هر آنچه را که آفریده بود بدان آتش روى کنند و آن آتش از تمامى آنها گذشت، به آن فرشته رسید و این (کیفر و عذاب) براى آن بود که (یک لحظه از خدا غافل شد و) خود بینى کرد».

کیفر پاسخ نیازمندى را ندادن و از سر نخوت راه رفتن
«عن سلیمان بن سماعة عن عمه عاصم الکوفی عن أبی عبد الله عن أبیه ع قال قال رسول الله ص إذا تضامت [تصامت أمتی عن سائلها و مشت بتبخترها حلف ربی عز و جل بعزته فقال لأعذبن بعضهم ببعض؛ سلیمان بن سماعه، از عموى خود عاصم کوفى از امام صادق (ع)، و آن حضرت از پدر بزرگوارش (ع) روایت کرده است که رسول خدا (ص) فرمود: هر گاه امت من در برابر نیازمندى که درخواست کمک مى کند خود را به نشنیدن بزند و از مقابل او با بى تفاوتى و غرور بگذرد، پروردگار من بعزت خود سوگند خورده و فرموده است: بعزتم سوگند که مسلما برخى از آنان (امت) را به خاطر برخى دیگر عذاب خواهم کرد».

منـابـع

کلیــد واژه هــا